تاثیر مدیریت آبیاری و الگوی کشت بر شاخص‌های کیفیت خاک (مطالعه موردی: عرصه‌های کشاورزی سمنان)

کیفیت خاک عاملی است که در اثر تغییر در ویژگی های ذاتی خاک و چگونگی مدیریت حاکم بر آن تغییر می کند. به‌منظور ارزیابی کیفیت خاک متاثر از نوع کاربری، مدیریت‌های مختلف آبیاری، و نوع کشت در منطقه سمنان، از شاخص کیفیت تجمعی و شاخص کیفیت نمرو استفاده شد. با حفر و تشریح 13 خاکرخ در پنج مزرعه و باغ منتخب و نمونه‌برداری از افق‌های سطحی و متوسط عمقی، 14ویژگی‌ موثر در کیفیت خاک تعیین و دو شاخص یادشده محاسبه گردیدند. نتایج نشان داد که خاک‌های اراضی زراعی در لایه‌های سطحی دارای درجه کیفیت ii و iii و خاک‌های اراضی باغی در لایه‌های سطحی و متوسط عمقی به دلیل عدم تکامل پروفیلی، پایین‌بودن کربن آلی و بالابودن میزان شوری دارای درجه کیفیت iv هستند. بالاترین میانگین‌ شاخص‌های کیفیت خاک لایه سطحی به یونجه (آبیاری غرقابی) با 0.67 اختصاص یافت؛ پس از آن جو (آبیاری بارانی) با 0.59، باغ زیتون (آبیاری قطره‌ای) با 0.39 و باغ زیتون (آبیاری غرقابی) با 0.32 قرار گرفتند. این یافته اثر مثبت محصولات پوششی در احیای خاک‌های این منطقه را نشان داد. تاثیر مدیریت آبیاری بر شاخص‌های کیفیت خاک حاکی از آن است که نوع سامانه‌ آبیاری به تنهایی نتوانسته است تفاوت معنی‌داری در کیفیت خاک ایجاد نماید. به‌طوری‌که آبیاری غرقابی در یونجه و باغ زیتون به ترتیب بالاترین و پایین ترین شاخص کیفیت را داشت. همچنین در باغ زیتون با آبیاری‌های قطره‌ای و غرقابی، تفاوت معنی‌داری در شاخص‌های کیفیت خاک مشاهده نشد. بهره‌گیری از شاخص‌های مذکور این امکان را به مجریان بخش‌های کشاورزی می‌دهد تا در انتخاب استراتژی‌های مدیریتی و نظارت بر تغییرات کیفیت خاک تصمیم‌گیری نمایند.

The Effect of Irrigation Management and Cultivation pattern on Soil Quality Indices (Case study: Agriculture fields of Semnan)

Soil quality, as a factor, is changing due to variation of soil inherent characteristics and the type of management practices on the soil. Integrated Quality Index and Nemero Quality Index were applied to evaluate the influence of land use types, different irrigation managements, and types of cultivated products on the soil quality in Semnan region.  After describing 13 soil profiles in five selected crop fields and orchards, soil samples were taken from different horizons and 14 properties efective on the soil quality were determined and the proposed indecs were calculated. The results showed that the quality of top layers of agricultural lands are classified as II and III degree, while the top layer and sublayer of garden lands are classified as IV degree due to lack of profile evolution, low organic carbon and high salinity. The highest average soil quality indices were assigned to alfalfa (flood irrigation) with 0.67; followed by barley (sprinkler irrigation) with 0.59, olive orchard (drip irrigation) with 0.39 and olive orchard (flood irrigation) with 0.32. This finding indicates the positive effect of cover crops on land reclamation of Semnan region. The effect of irrigation system on soil quality indices did not show any significant difference among them, as the flood irrigation in alfalfa and olive farms showed the highest and the lowest soil quality indecs, respectively. Also, there was no significant difference in soil quality of olive orchards under drip irrigation vs. flood irrigation. Soil quality indecs make opportunity to agricultural managers to choose appropriate management strategies and monitoring the changes in the soil quality.