بررسی تغییرات کانی‌های رسی و وضعیت منگنز خاک در افق‌های سطحی و عمقی تعدادی از خاک‌های شالیزاری استان فارس

شرایط غرقابی عامل مهمی است که بر روی خصوصیات خاک موثر است. هدف از انجام این تحقیق، بررسی تاثیر شرایط غرقاب بر کانی های رسی ثانویه خاک و همچنین عنصر منگنز در خاک های زیر کشت طولانی مدت برنج استان فارس بود. برای انجام این مطالعه، در هر منطقه دو خاکرخ یکی دارای کاربری کشت برنج و دیگری بکر بر روی مواد مادری آهکی و لندفرم مشابه حفر شدند. نتایج کانی شناسی بخش رس خاک ها نشان داد که نوع کانی ها در هر دو کاربری مشابه، اما مقدار نسبی آنها متفاوت است. به نظر می رسد که کشت طولانی مدت برنج فقط بر کمیت کانی های رسی تاثیرگذار بوده است به نحوی که در خاک های شالیزاری مقدار اسمکتیت زیاد بود. اما در اراضی بکر غیرشالیزاری مقادیر کانی های ایلیت، کلریت و پالیگورسکیت افزایش داشتند. ایلیت و کلریت در هر دو نوع کاربری مشاهده شد و با افزایش عمق، مقدار آنها نیز به علت حضورشان در مواد مادری افزایش نشان داد. تبدیل ایلیت به اسمکتیت در افق های سطحی خاک های شالیزار منجر به افزایش مقدار نسبی اسمکتیت شد اما مقدار اسمکتیت با افزایش عمق کاهش یافت. همچنین نتایج نشان داد که در اراضی شالیزار مقادیر منگنز قابل استفاده (mnex)، شبه کل (mnt) و اکسید منگنز با تبلور ضعیف (mno) بیشتر از اراضی غیرشالیزاری بوده و در افق های سطحی شالیزارها بیشترین میزان را نشان می دهد. کشت طولانی مدت برنج همچنین موجب کاهش مقدار اکسید منگنز پدوژنیک (mnd) و شکل های متبلور (mncry) آن ها نسبت به خاک های بکر مجاور شد.

Investigation of Changes in Clay Minerals and Soil Manganese Status in the Surface and Subsurface of Paddy Soils with Longterm Rice Cultivation in Fars Province

Waterlogging is an important factor, affecting soil properties. This research was conducted to evaluate the effect of waterlogging on secondary soil clay minerals, as well as manganese (Mn) of paddy soils with longterm rice cultivation in Fars province. In each region, two soil profiles in paddy and nonpaddy fields were digged on calcareous parent materials and the same landform in a pairwise manner. Analysis of the clay mineralogy indicated that the longterm rice cultivation seems to have an influence on the quantity of clay minerals, as indicated by higher smectite in paddy soils. But, higher chlorite, illite and palygorskite was found in nonpaddy soils. Clay minerals were probably affected more by parent materials and less by the aquatic condition. Chlorite and illite were observed in both paddy and nonpaddy soils and increased with depth due to their presence in parent rocks. Transformation of illite to smectite in the A horizon increased relative abundance of smectite but it decreased with depth. The results showed that the paddy soils have more available Fe and Mn (extracted by DTPA), total Fe and Mn (extracted by HNO3), and poorly crystalline Fe and Mn oxides (extracted by Ammonium oxalate), compared to the nonpaddy soils and the surface horizons of paddy soils showed the highest rates. Also, the longterm cultivation of rice decreased the content of pedogenic (extracted by CitrateBicarbonateDithionite) and crystalline Mn oxides.