ارزیابی مقایسه‌ای سامانه آبیاری موضعی(حباب‌ساز) و آبیاری سطحی (حوضچه‌ای) درختان نخل: مطالعه موردی منطقه بستک استان هرمزگان

در سال های اخیر به دلیل مواجهه با خشکسالی، بر ترویج کاربرد آبیاری قطره ای در سطح کشورتمرکز شده است. با توجه به کمبود منابع آب موجود، کشاورزان نیز به لزوم استفاده از سامانه آبیاری قطره ای پی برده اند. پایش و ارزیابی سامانه های موجود و در حال بهره برداری از اهمیت ویژه ای برخوردار است که می تواند مانع از هدر رفت سرمایه شده و دستیابی به اهداف اصلی کاربرد آبیاری تحت فشار را فراهم سازد. ﺧﺮﻣﺎ ﯾﮑﯽ از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺎﻏﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ در اﻣﻨﯿﺖ ﻏﺬاﯾﯽ و اقتصاد ملی ایفا می کند. از این رو هدف این پژوهش ارزیابی فنی و هیدرولیکی عملکرد سامانه آبیاری موضعی (حباب ساز) درختان نخل واقع در شهرستان بستک در استان هرمزگان و هم چنین مقایسه بهره وری آب این روش با روش آبیاری سطحی (حوضچه ای) رایج در این منطقه می باشد. بدین منظور دو مزرعه انتخاب گردید و با انداز گیری دبی و فشار حباب سازها در دو مرحله، پارامترهای ارزیابی محاسبه شد. طبق نتایج این پژوهش، راندمان بالقوه کاربرد در چارک پایینpelq  و راندمان واقعی کاربرد در چارک پایین aelq که بیانگر عملکرد کلی سامانه آبیاری موضعی (حباب ساز) می باشد در اسفندماه سال 1397، به ترتیب 29.21 و 32.44 و در خرداد ماه سال 1398، به ترتیب 32.64 و 36.26 بدست آمد. بنابراین سامانه آبیاری موضعی حباب ساز مورد ارزیابی در وضعیت ضعیف از نظر عملکرد قرار دارد. با آموزش به بهره بردار برای شستشوی صحیح و به موقع فیلتراسیون و یکسان باز کردن شیر فلکه های لوله های نیمه اصلی در حال کار می توان عملکرد سامانه آبیاری موضعی (حباب ساز) را بهبود بخشید. همچنین بهره وری آب برای خرمای رقم خنیزی که بین دو باغ محل انجام پژوهش مشترک بوده برای باغی که به روش حوضچه ای آبیاری می شد 0.18 کیلوگرم بر متر مکعب و در باغی که به روش حباب ساز آبیاری می شد 0.33 کیلوگرم بر متر مکعب به دست آمد. بنابراین سامانه آبیاری موضعی (حباب ساز)، بهره وری آب بیشتری نسبت به آبیاری سطحی داشت. نتایج نشان دادکه در شرایط کنونی بهره برداری از سامانه در باغ مورد نظر، با توجه به عدم آموزش بهره بردار، عدم حضور مهندس طراح در محل طرح و کسب اطلاعات دقیق از محل اجرای طرح و همچنین نبود نظارت صحیح بر اجرای سامانه آبیاری قطره ای، عملکرد سامانه در حد قابل انتظار نبوده است.

Comparative Evaluation of localized Irrigation System (Bubbler) and Surface Irrigation (Basin) of Palm Trees: The Case Study of Bastak Region of Hormozgan Province

Facing to drought in recent years has lead to focus on promoting the use of localized irrigation in the country. Due to the shortage of available water resources, farmers have also realized the need to use a drip irrigation system. Monitoring and evaluation of existing and operating systems is of particular importance that can prevent the waste of capital and achieve the main goals of the application of pressurized irrigation systems. Date is one of the garden products that play an important role in food security and national economy. Hence the purpose of this research is technical and hydraulic evaluation of the performance of localized irrigation system (bubbler) on palm trees located in Bastak city in Hormozgan province and also comparing water productivity of this method with the basin irrigation system, which is common in this area. For this purpose, two farms were selected and evaluation parameters were determinrd by measuring the flow rate and pressure of the bubblers in two stages. According to the results of this study, the potential application efficiency of low quarter (PELQ) and actual efficiency application of low quarter (AELQ), which represent the overall performance of the localized irrigation system (bubbler), were 29.21% and 32.44% on March 2019, and 32.64% and 36.26% on June 2019, respectively. Therefore, the performance of proposed irrigation system was evaluated to be in a poor condition. By training the operator to wash the filtration system properly and timely and to contorol the semimain pipe valves adjustment, the performance of the localized irrigation system can improve. Water productivity of the date cultivar Khanizi was 0.18 kg/m3 for the garden irrigated with basin surface irrigation method. However, it was 0.33 kg/m3 for the garden irrigated with bubbler system. Therefore, the bubbler irrigation system had a higher water efficiency in comparison to the surface irrigation. The results showed due to lack of training to operator, absence of design engineer at the project site, lack of accurate information from the project site and also the lack of proper supervision over the implementation of the drip irrigation system, the performance of the system has not been at an acceptable level.