تاثیر تغییرات آب و هوایی و متغیرهای فیزیکی و شیمیایی آب بر اجتماعات فیتوپلانکتونی دریاچه سد ارس

اقلیم از عناصر مهم تاثیرگذار در عرصه محیط زیست است و مدیریت بهینه زیست‌بوم‌های آبی و خشکی بدون توجه به شرایط اقلیمی امکان پذیر نیست. در دهه های اخیر شکوفایی جلبکی اکوسیستم های آبی رشد قابل‌توجهی داشته است. به نظر می رسد این افزایش ناشی از تغییرات الگوهای آب و هوایی و تاثیر آن بر توزیع و فراوانی گونه‌های فیتوپلانکتونی است. از مهمترین اهداف پژوهش حاضر به‌عنوان پژوهشی گذشته‌نگر می‌توان به این موارد اشاره نمود: الف) تعیین جوامع غالب فیتوپلانکتونی و ارزیابی تغییرات الگوی پراکنش آنها در دریاچه سد ارس در سال های 1387 و 1392؛ و ب) بررسی تاثیرعوامل هواشناسی و فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب بر رشد جمعیت فیتوپلانکتون ها در دریاچه سد ارس. در این مطالعه، نمونه‌برداری به صورت فصلی و از سه ایستگاه ورودی سد، وسط دریاچه و خروجی سد انجام شد. در هر ایستگاه نمونه هایی برای شناسایی و شمارش فیتوپلانکتون ها و آنالیز فاکتورهای شیمیایی آب جمع آوری شدند. داده های ماهواره ای از سنجنده modis دریافت شد و بر مبنای آن مقادیر کلروفیل a  به دست آمد. بالاترین میزان کلروفیل a در تابستان سال های 1387 و 1392 به‌ترتیب با مقادیر 71/12 و 10 (میلی گرم بر مترمکعب) ثبت گردید. نتایج نشان داد که فراوانی فیتوپلانکتون ها همبستگی بالایی با غلظت کلروفیل زیست‌بوم آبی دارد. نتایج آنالیز مولفه‌های اصلی و رگرسیون چندگانه نشان داد، دمای هوا بیشترین سهم را در تغییرات غلظت کلروفیل دارد. به‌طوریکه ضریب همبستگی بین میزان کلروفیل و دمای هوا 72/0 محاسبه گردید. همچنین نتایج نشان دهنده تغییر الگوی جوامع فیتوپلانکتونی در منطقه بسوی غلبه نسبی سیانوباکتری ها در تمام فصول سال 1392 نسبت به سال 1387 است. به نظر می‌رسد تغییرات الگوی دما و بارش منطقه را می‌توان از عوامل اصلی تاثیرگذار در ارتباط با این تغییر به‌شمار آورد.

Impact of Climatic Variations and Physical and Chemical Variables of Water on Phytoplankton Communities of Aras Dam Lake

Climate is an important influential element in the field of environment; So that the optimal management of aquatic and terrestrial ecosystems is not possible without serious attention to climatic conditions. In recent decades, water bloom of aquatic ecosystems has grown significantly. This risen growth is due to natural changes in climate patterns and distribution mechanisms of species, affected by environmental factors. The Goals of this study, as a retrospective research, are; a) evaluation of changes in the dominant pattern of phytoplankton communities in Aras Dam Lake in 2008 and 2013, b) investigation of the impact of meteorological, physical and chemical factors on phytoplankton population growth in the study area. Data sampling was carried out seasonally in three positions, namely Dam entrance, middle of lake and Dam output. At each gaging position, data were collected to identify and count phytoplankton and to analyze several water chemical factors. Satellite data were received from the MODIS sensor and chlorophyll a images were obtained. The highest levels of chlorophyll a in summer of 2008 and 2013 were 12.71 and 10 (mg/m3), respectively. Results showed that the abundance of phytoplankton had a high correlation with the concentration of chlorophyll. In summer, the high temperatures and pH affect bloom of Cyanobacterial communities. Usually, Cyanobacterial blooms were related to high values of temperature, pH and high concentration of the dissolved oxygen in summer. The results of principal component analysis and multiple regression showed that the air temperature is the most important factor in chlorophyll changes. The correlation coefficient between chlorophyll and air temperature was calculated to be 0.72. Change in the dominant pattern of phytoplankton communities towards Cyanobacterial pattern was observed in Aras Dam Lake, showing domination of Cyanophyta branch in all seasons of 2008 compared to 2013. This result may be caused by changes in the temperature and precipitation patterns over the study area.