اولین تجربه سامانه تیکه‌نگاری صوتی برای پایش سرعت جریان رودخانه در ایران

پایش پیوسته و دقیق سرعت جریان در رودخانه‌ها یکی از چالش‌های مهم مدیریت منابع آب است. در ایران سرعت جریان در رودخانه با استفاده از مولینه تخمین‌زده می‌شود. در این پژوهش برای اولین بار در ایران، سرعت جریان در رودخانه زاینده‌رود در محل ایستگاه چم‌طاق با استفاده از دستگاه تیکه‌نگاری صوتی مورد سنجش قرار گرفت. بدین منظور از دو دستگاه تیکه‌نگاری صوتی استفاده گردید و سیگنال‌های صوتی با بسامد 30 کیلوهرتز در هر30 ثانیه ارسال گردید.  بر این اساس دبی اندازه‌گیری شده مقدار 9/9 مترمکعب بر ثانیه به دست آمد. در همان شرایط میزان آبدهی رودخانه با استفاده از نمودار دبی اشل موجود به میزان  3/ 10 مترمکعب بر ثانیه برآورد شد. با تحلیل خطای اندازه‌گیری روش تیکه‌نگاری صوتی، حداکثر عدم قطعیت اندازه‌گیری سرعت جریان با استفاده از این فناوری 15 درصد محاسبه شد. همچنین تحلیل خطای دستگاه تیکه‌نگاری صوتی برای رودخانه‌های مختلف مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت و بهترین نحوه تنظیم نصب دستگاه به ‌منظور حداقل رساندن میزان عدم قطعیت توصیه گردید.

The First Fluvial Acoustic Tomography System Experience for River Flow Velocity Monitoring in Iran

The acquisition of continuous and precise river flow velocity is a highpriority issue for water resources management. In Iran, the river flow velocity is estimated using mechanical propeller flow meter. In this research, for the first time in Iran, the river flow velocity at the Chamtagh hydrometric station of the Zayanderud River was measured using Fluvial Acoustic Tomography System (FATS) technology. The reciprocal sound transmissions were performed between a pair of acoustic stations, located on both sides of the hydrometric station. Acoustic frequency was 30 kHz and the sound pulses were transmitted every 30 seconds. The measured stream flow discharge was 9.9 m3/s, while, the estimated flow rate by propeller flow meter was 10.3 m3/s. In this experiment, the maximum uncertainty of FATS was less than 15%. Moreover, the error analysis of the FATS was investigated for different rivers and the optimal setting of FATS was introduced.