ارزیابی یکپارچه سیستم منابع آب محدوده مطالعاتی عجب‌شیر بر اساس چارچوب حسابداری آب- seeawater

یکی از چارچوب‌های تحلیلی که برای ارزیابی یکپارچه منابع آب مورداستفاده قرار می‌گیرد چارچوب حسابداری آب است. نظام حسابداری آب به‌عنوان ابزاری برای سازمان‌دهی و ترکیب داده‌های گردآوری‌شده از منابع مختلف به‌منظور تدوین یک سیستم اطلاعاتی و فراهم نمودن امکان ارزیابی یکپارچه سیستم‌های منابع آب از طریق پیوند بین داده‌های فیزیکی و اقتصادی معرفی می‌شود. در این تحقیق برای محدوده مطالعاتی دشت عجب‌شیر با استفاده از چارچوب seeaw به تدوین حساب‌های آب مربوط به منطقه متناظر با سال‌های 1385 و 1395 پرداخته‌شده و به عنوان کاربردی از خروجی های این حساب‌ها، با استخراج نشانگرهای ابعاد مختلف منابع آب، اقتصادی و اجتماعی به ارزیابی یکپارچه امنیت آبی محدوده پرداخته‌شده است. با توجه به نشانگرهای بعد منابع آب بخش کشاورزی با بیش از 96 درصد مصرف آب بیشترین تاثیر را در تشدید تنش آبی محدوده دارد. با توجه به نشانگر شدت مصرف آب در سال‌های 1385 و 1395 با مقایسه میزان منابع آب موجود و مصرف‌شده، ناپایداری کامل در محدوده وجود دارد. سهم سرانه منابع آب تجدید پذیر این محدوده از 835 مترمکعب به ازای هر نفر در سال 1385 به 1179 مترمکعب به ازای هر نفر در سال 1395 افزایش‌یافته است این موضوع عمدتاً به دلیل کاهش 17% جمعیت در سال 1395 نسبت به سال 1385 و سپس به دلیل کاهش خروجی به دریاچه ارومیه و مهار سیلاب‌ها در اثر بهره‌برداری از سد قلعه چای و انتقال بیشتر آب از خارج محدوده (طرح زرینه‌رود) بوده است. تغییرات حاشیه‌ای بهره‌وری اقتصادی آب در بخش کشاورزی نشان می‌دهد که نیروی محرکه قوی اقتصادی در بخش کشاورزی در محدوده مطالعاتی عجب‌شیر باعث می‌گردد که در این محدوده توجه زیادی به منافع کوتاه‌مدت در بخش کشاورزی بشود و نسبت به منافع استراتژیک منابع آب بی‌توجه باشند. علی‌رغم کاهش روند مصرف آب در بخش خدمات و ثابت بودن مصرف آب در صنعت، افزایش درآمد بخش خدمات و صنعت منجر به افزایش بهره‌وری اقتصادی آب در این بخش‌ها شده است.

Integrated Assessment of Water Resources System in the Ajabshir Study Area, Based on SEEAWater Accounting Framework

Water accounting frameworks apply as a tool for organizing water data and water resources assessment. Adopting SEEA –Water framework, the paper will go through integrated water resource assessment in the Ajabshir study area in 2006 and 2016. The assessment was carried out based on the indicators associated to the different dimensions of water security in the area such as water resources, economic and social. According to the indicators of water resources dimension, agriculture, with more than 96% of water consumption, has the most effect on water stress. According to the intensity of water consumption in 2006 and 2016, the local water resource is highly unsustainable. Per capita renewable water increased from 835 m3 per person in 2006 to 1179 m3 per person in 1395. That is mainly due to the decrease of 17% of the population in 2016 compared to that in 2006, decrease in outflow to Lake Urmia because of the GHALEHCHAY dam, as well as the further transbasin water import. The marginal value changes in the economic productivity of water in the agricultural sector indicate that the economic drivers of agricultural sector were highly dominating the growth mechanism in the area, which can result in ignoring strategic water resources restrictions in favor of shortterm individual economic gains. In spite of decline in water consumption in the service and constant water consumption in the industrial sectors, increase in services and industrial revenues has led to an increase in the economic productivity of water in those sectors.