بررسی تغییرپذیری مکانی شاخص‌های کیفیت خاک در کشتزارهای منطقه نظرآباد در غرب استان البرز

آﮔﺎﻫﻲ از ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻜﺎﻧﻲ کیفیت ﺧﺎک از ﻣﻬﻢ‌ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت در ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‌رﻳﺰی، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﻬﺮه‌ﺑﺮداری بهینه از ﻣﻨﺎﺑﻊ خاک در هر منطقه است. در این مطالعه ویژگی‌های خاک سطحی (300 سانتی‌متر) در 95 مزرعه در منطقه نظرآباد استان البرز اندازه‌گیری و با استفاده از روش تجزیه به مولفه‌های اصلی (pca)t داده‌های موثر بر کیفیت خاک انتخاب شدند و شاخص کیفیت تجمعی وزنی (sqiw) و ساده (sqia) و شاخص کیفیت نمورو (nqi) با استفاده از کل ویژگی‌ها و حداقل ویژگی‌ها تعیین شدند. تغییرات مکانی شاخص‌های کیفی خاک با استفاده از فن زمین‌آمار تحلیل و توزیع مکانی آن‌ها با استفاده از روش کریجینگ معمولی تعیین شد. بر اساس نتایج، شاخص sqiwحاصل از حداقل ویژگی‌ها دقت بیشتری بر اساس آماره‌های r2 برابر با 0.92، میانگین خطای مطلق (mae) برابر با 0.09 و ریشه میانگین مربعات خطای نرمال شده (nrmse) 0.01 داشت. بهترین مدل زمین‌آماری برازش یافته بر داده‌های شاخص sqiwو sqia حاصل از حداقل داده‌ها مدل نمایی (0.95=2r) بود و برای شاخص nqi حاصل از حداقل داده‌ها مدل نیم‌تغییرنمای کروی بهترین برازش (0.90=2r) را داشت. همچنین دامنه تاثیر شاخص‌های sqia، sqiw و nqi به‌ترتیب 8، 10 و 11.5 کیلومتر بود. کیفیت خاک کشتزارها به‌شدت وابسته به توزیع اندازه ذرات اولیه به‌ویژه شن و رس با ضریب وابستگی 0.90 و 0.85 بود. این ویژگی در منطقه از شرق به غرب روند کاهشی داشت. این پژوهش نشان داد که روش زمین‌آمار برای بررسی تغییرات مکانی شاخص‌های کیفیت خاک کاربرد دارد و نقشه‌های توزیع مکانی این شاخص‌ها می‌تواند برای طراحی راهبردهای پایدار مدیریت خاک در کشتزارها به کار گرفته شود.

Investigating Spatial Variability of Soil Quality Indices in Nazar Abad Fields, West of Alborz Province

Information about the spatial distribution of soil quality is one of the most ‎significant issues in recognition, planning, management and optimal ‎exploitation of soil resources in each area. In the this study, the characteristics of soil ‎‎surface (030 Cm) were measured in 95 fields in the Nazar Abad region in Alborz ‎province and the factors influencing soil quality were selected using ‎principal component analysis (PCA) method. In addition, the weighted additive soil quality index (SQIw), the additive soil quality index (SQIa) and the Nemero soil quality index (NQI) were determined using total data set (TDS) and minimum data set (MDS). Spatial variability of these soil quality indices were analyzed using geostatistics technique and their spatial distribution were determined using the Ordinary kriging method‎. Based on the results and among the soil quality indices, the SQIw obtained from the MDS, had a higher accuracy in the area with R2 of 0.89, mean absolute error (MAE) of 0.11 and normalized root mean squares error (NRMSE) of 0.1. The exponential variogram model (R2 = 0.95) indicated that the SQIw and SQIa indices using MDS had the best fitness, whereas, the spherical model (R2= 0.90) was strongly fitted to the NQI index obtained from MDS. Furthermore, the effective range of spatial variability for SQIa, SQIw and NQI indices was 8, 10 and 11.5 kilometers, respectively. Soil quality of the fields in the area was strongly related to the soil particles size distribution, especially sand and clay percentages with coefficients of 0.90 and 0.85, respectively. Soil quality value in the area decreased considerably from west to east. This study revealed that the geostatistics technique can be used for spatial analysis of soil quality indices in the area and spatial distribution maps of these indices can be effectively used to plan the sustainable soil management strategies in the fields.