توسعه یک مدل منطقه‌ای برای تخمین مرگ‌ومیر ناشی از سیلاب با احتساب تخلیه مناطق سیل‌گیر (منطقه مورد مطالعه: حوضه آبریز کن)

سیلاب یکی از مهم ترین انواع بلایای طبیعی است که منجر به وقوع تخریب های جدی به ویژه در ایران می‌شود. علی رغم وجود تلفات زیاد جانی ناشی از سیلاب به‌ویژه در سال‌های اخیر، روش متقن و یکپارچه ای برای برآورد تلفات ناشی از سیلاب تاکنون ارائه نشده است. مطالعات محدود و پراکنده ای که تاکنون صورت گرفته نیز علی رغم ارزش ذاتی خود برای رسیدن به این اهداف، کافی به نظر نمی ر سند. مدل منطقه ای ارائه‌شده در این مقاله برای برآورد تعداد تلفات از مشخصات هیدرولیکی سیلاب و مشخصات هندسی رودخانه ها استفاده نموده و اثر زمان در دسترس برای تخلیه افراد در معرض خطر را مد نظر قرار می دهد. بر اساس الگوریتم ارائه‌شده، به شبیه سازی هیدرولوژیکی و هیدرولیکی برای تخمین سیلابهای حدی و سپس تعیین دو پارامتر هیدرولیکی سرعت و عمق جریان به‌صورت رستری به ترتیب به کمک مدل‌های hechms و hecras اقدام شد. برای به دست آوردن رابطه ای جهت تخمین میزان تلفات ناشی از سیلاب به بررسی رابطه میان میزان تلفات و پارامترهای هیدرولیکی سیلاب پرداخته شد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، یک مدل منطقه ای نمایی بر اساس ترکیبی از دو عامل عمق و سرعت جریان توسعه داده شد. با استفاده از دو پارامتر ژئوموفولوژیکی و مرتبط با هیدرولیک جریان حوضه یعنی طول و شیب آبراهه اصلی، امکان اعمال فرصت تخلیه و فرار از محدوده سیلاب به مدل منطقه ای توسعه داده‌شده، اضافه گردید. در انتها با مقایسه نتایج مدل توسعه‌یافته با شواهد تاریخی و همچنین با نتایج برخی مدل‌های جهانی و منطقه‌ای، کارایی مدل در برآورد تلفات انسانی ناشی از سیل قابل‌قبول ارزیابی شد.

Developing a Regional Model for Estimating Flood Mortality Regarding the Evacuation Time (Case Study: Kan Watershed)

Floods are one of the most important natural hazards causing many serious destruction and fatalities, especially in Iran. Despite recognizing the high number of fatalities due to floods, especially in recent years, there is not an acceptable/reliable model for mortality estimation.  The few presented models, that are intrinsicly valuable, are not enough for achieving the goals. The regional model presented in this paper employs hydraulic properties of floods and geometric characteristics of rivers for mortality estimation while considering the effect of available evacuation time in floodprone areas. Based on the presented algorithm, the product of two hydraulic parameters: depth and flow velocity, presented in a raster format, are required for mortality simulation.  An exponential function was developed based on the relationship between the depth, velocity, and the number of observed fatalities in the corresponding floods. The model, employing the length and slope of the main channel as the two geomorphologic parameters of the river directly related to the flow hydraulics, is capable of considering the available time for the people at risk to evacuate the region. Finally, the developed model’s efficacy and accuracy were confirmed by comparing the results of the model with historical records and with that of the global/regional models.