بررسی انطباق ساختار روش زمین‌خاک‌شناسی با سامانه رده‌بندی خاک در مدل‌های خاک نمای‌سرزمین با استفاده از احتمالات شرطی

نقشه‌های خاک، پایه و اساس بسیاری از پژوهش‌ها و برنامه‌ریزی‌های مرتبط با محیط زیست و منابع طبیعی هستند. روش‌های گوناگون جداسازی واحدهای خاک می‌کوشند مرزبندی‌های هرچه خالص‌تری ایجاد کنند. یکی از این روش ها که دارای ساختاری سلسله مراتبی است روش زمین‌خاک‌شناسی (ژئوپدولوژی) می‌باشد که آن را هم‌تراز ساختار سلسله مراتبی سامانه رده‌بندی خاک می‌دانند. از آنجا که ارتباط کمّی این دو ساختار با هم کمتر مورد توجه قرار گرفته است در این پژوهش با استفاده از احتمالات شرطی به بررسی کمّی رابطه خاکزمین نما پرداخته شده و صحت انطباق این دو ساختار آزمون گردیده است. برای این منظور واحدهای زمین‌ریخت‌شناختی منطقه شرق اصفهان جداسازی شدند و تعداد 191 نقطه مطالعاتی بررسی و تجزیه و تحلیل گردید و احتمال شرطیِ وجود هر خاک به شرط مشاهده زمین‌ریخت‌های مختلف به دست آمد. نتایج به طور کمّی نشان دادند خاک‌های منطقه مطالعاتی کمتر تحت تاثیر عامل خاک‌ساز "مواد مادری" قرار گرفته‌اند و یا اینکه عوامل دیگر تاثیرگذاری بیشتری داشته و نقش مواد مادری را کم رنگ نموده‌اند. همچنین بین واگرایی و یا هم گرایی خاک ها در خلال سلسله مراتب روش زمین‌خاک‌شناسی با سطوح رده‌بندی رابطه نزدیکی وجود دارد و در هر سطح زمین‌خاک‌شناختی از سطح رده به سمت سطح فامیل، واگرایی یا تفرق خاک‌ها افزایش می‌یابد. با این وجود، هم‌ارز بودن سطوح رده‌بندی با سطوح زمین‌ریخت‌شناختی به نظر درست نمی‌آید و سطح زمین‌ریخت دقّت کافی برای جداسازی فامیل خاک را ندارد و در بهترین حالت سطح زمین‌ریخت برای جداسازی خاک‌ها در سطح زیرگروه مناسب است. بنابراین پیشنهاد می‌شود در روش زمین‌خاک‌شناسی برای جداسازی  فامیل خاک ها طبقات ریزتری  مانند «فاز سطح زمین‌ریخت» بکار برده شود که در آن به مواردی چون جهت یا شکل شیب، نوع و تراکم پوشش گیاهی و غیره توجه گردد که در سطوح بالاتر واحدهای زمین‌ریخت‌شناختی مد نظر قرار نگرفته‌اند.

Investigation of the Relationship between Geopedology and Soil Taxonomy in the SoilLandscape Models using Conditional Probabilities

Soil maps are basic in any investigation and environmental programing activities. Immense methods try to differentiate more homogenous soil units. The geopedologic soil mapping method assumes that with a categorical disintegration of geoforms, it is enabling to gain harmonized related taxonomic level. The quantitative relationship between geopedologic and taxonomic categorization is not considered in literature, though, this paper uses statistical and conditional probability methods to quantitatively analysis the conformity between the geopedologic approach and Soil Taxonomy levels. Therefore, the geoforms of study area were differentiated and 191 soil samples were excavated and genetically described. The conditional probability of each soil categorical taxa was measured in each geopedologic category. The quantitative results showed that the soils in the studied area were affected less by parent material, or the other soil forming factors had a greater effect than the role of parent materials. Also concordant with pedodiversity analysis, the observability of taxonomic categories versus geopedologic categories is properly related and in each geopedologic category the diversity of taxonomic categories from order to family level increases or homogeneity decreases. But categorical harmonization between them is not fulfilled. In this case, the geopedologic category is not able to differentiate the related taxonomic category properly. Therefore, it is proposed that the family level is differentiated in a lower geopedologic level like phase of geomorphic surfaces. In this level the characteristics like aspect, slope curvature and type of green cover can be considered.