مطالعه ستونی اثر زئولیت اصلاح شده با غلظت‌های مختلف سورفکتانت بر حذف فسفر و شبیه‌سازی آن با مدل‌های سنتیکی و Anfis

فسفر نه تنها مواد مغذی اصلی موجودات زنده و مواد اساسی بسیاری از صنایع است بلکه یکی از پارامترهای مهم و تاثیر گذار بر محیط زیست است. در این تحقیق اثر سطوح مختلف غلظت سورفکتانت هگزا دسیل تری متیل آمونیم بروماید بر اصلاح زئولیت کلینوپتیلولایت، به منظور حذف فسفات با استفاده از آزمایش های ستونی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور اثر زئولیت اصلاح شده با غلظت های 0، 10، 20 و 25 میلی گرم در لیتر با ستون هایی با ارتفاع 30 سانتی متر، قطر 32 میلی متر و جریان رو به بالا، آزمایش شد. به‌منظور مدل سازی منحنی شکست ستون جذب، سه مدل سنتیکی متداول بوهارتآدامز، توماس و دوزپاسخ اصلاح شده به همراه یک مدل هوش مصنوعی سیستم استنتاج عصبی فازی تطبیقی بررسی شدند. نتایج نشان داد که مقدار ظرفیت جذب تعادلی با افزایش غلظت اصلاح کننده از 08/0 به 23/0 میلی گرم در لیتر افزایش یافت. غلظت 25 میلی گرم در لیتر با زمان شکست و اشباع 15 و 225 دقیقه و ظرفیت جذب 23/0 میلی گرم در گرم، بهترین حالت برای اصلاح زئولیت و حذف فسفر نتیجه شد. یافته‌ها نشان داد مدل دوزپاسخ اصلاح شده نسبت به مدل توماس و بوهارتآدامز، دقیق ترین مدل ریاضی جذب برای پیش بینی منحنی شکست ستون برای حذف فسفر است. همچنین سیستم استنتاج عصبی فازی تطبیقی نسبت به مدل های سنتیکی متداول از قابلیت و دقت بیشتری در تخمین غلظت خروجی از ستون جذب فسفر برخوردار بوده و منجر به کاهش 44، 32 و 20 درصدی متوسط خطای نسبی، جذر میانگین مربعات و خی دو نسبت به بهترین مدل ریاضی جذب شد.

Column Study of the Effect of Modified Zeolite with Different Concentrations of Surfactant on the Removal of Phosphorus and Its Simulation with the Kinetic Models and ANFIS

Phosphorus is not only the main nutrient of living organisms and the basic materials of many industries, but also it is one of the important parameters affecting the environment. In this study, the effect of different levels of Hexa decyl tri methyl ammonium surfactant concentration on modification of clinoptilolite zeolite was investigated in order to remove phosphate using column tests. For this purpose, the effect of modified zeolite with 0, 10, 20 and 25 mg/L concentrations were investigated using columns with height of 30 cm, diameter of 32 mm and with upward flow. Three common models; BohartAdams, Thomas and modified doseresponse, with an artificial intelligence model of adaptive neurofuzzy inference system (ANFIS) were investigated in terms of modeling the breakthrough curve in the adsorption column,. The results of this study showed that the amount of equilibrium absorption capacity increases from 0.08 to 0.23 mg/L with increasing surfactant concentration. The concentration of 25 mg/L with a breakthrough and saturation time of 15 and 225 minutes and an adsorption capacity of 0.23 mg/g was the best level for modification of zeolite in order to remove phosphorus. The modified doseresponse model versus the Thomas and BohartAdams models is the most accurate adsorption math model to predict a column breakthrough curve for phosphorus removal. Also, the results of this study indicate that ANFIS is more capable and accurate than the conventional kinetics models in estimating the output concentration from phosphorus adsorption column which results a reduction of 44, 32 and 20% of the average relative error, root mean square error and chisquare, relative to the best mathematical adsorption model.