اثر نوع کاربری اراضی بر بندپایان مزوفون و برخی ویژگی‌های خاک (مطالعه موردی: منطقه چهارمله و تولومه استان ایلام)

جانوران مزوفون خاک در اکوسیستم های گوناگون با خُرد کردن مواد آلی در چرخه عناصر غذایی نقش دارند. کاربری های گوناگون با دگرگونی در مقدار ورودی مواد آلی به خاک و تاثیرگذاری بر زیستگاه آنها در خاک بر جمعیت مزوفون خاک تاثیر می گذارند. هدف از انجام این پژوهش، مطالعه تاثیر سه کاربری جنگل (درختان بلوط)، کشاورزی (گندم) و مرتع (با گونه های گیاهی گوناگون) بر فراوانی و گوناگونی مزوفون خاک و همچنین بر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک در منطقه چهارمله و تولومه در استان ایلام بود. بر اساس یافته های این پژوهش، پیامد شیوه کاربری زمین بر تمامی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک در سطح یک درصد معنی دار گردید که بیانگر اهمیت کاربری های گوناگون بر ویژگی های خاک در زمین های بررسی شده می باشد. عمق خاک نیز برای دو لایه رویین (0-10 سانتی متری) و زیرین (10-30 سانتی متری) بر اغلب ویژگی های خاک معنی دار بود. برای مثال، ژرفای خاک بر میزان آهک (tnv) و رطوبت اشباع (sp) و درصد سیلت پیامد معنی دار نداشت. برهمکنش شیوه کاربری و ژرفای خاک برای برخی از ویژگی های شیمیایی نظیرph و ec در سطح 1 درصد معنی دار و برای p و k در سطح 5 درصد معنی دار گردید. در برابر آن پیامد برهم کنش تیمارها بر ویژگی های فیزیکی به ترتیب برای تخلخل (n) و رس در سطح 1 درصد معنی دار و برای رطوبت اشباع (sp)، ظرفیت زراعی (fc)، چگالی ظاهری (bd) و درصد شن در سطح 5 درصد معنی دار گردید. در بررسی بندپایان مزوفون خاک، 24 گونه و 15 خانواده ی گوناگون از حشرات، کنه ها و شبه عقرب های خاک گردآوری و شناسایی شد. نتایج مربوط به حشرات و کنه های مزوفون خاک نشان داد که پیامد کاربری زمین و لایه های خاک بر حشرات و کنه ها معنی دار می باشد. همچنین نتایج نشان داد نوع کاربری و عمق خاک به ترتیب بر همه راسته های گوناگون بندپایان و راسته های بندپایان به جزء راسته سخت بالپوشان معنی دار بوده است. یافته‌های بررسی فراوانی مزوفون خاک در سه شیوه کاربری نشان‌دهنده آن است که بیشترین فراوانی حشرات در لایه رویین خاک جنگل و کمترین فراوانی حشرات در لایه زیرین خاک چراگاه می باشد. بیشترین فراوانی کنه ها در لایه رویین خاک جنگل و کمترین فراوانی کنه ها در لایه زیرین خاک کشاورزی می باشد. با نگاه به فراوانی بالای پادمان و کنه های خاکزی، بیشترین فراوانی آنها در هر دو لایه های رویین و زیرین خاک جنگل دیده شد.

The Effect of Different Land Uses on Soil Microarthropods and Soil Properties (Case Study: Cheharmaleh and Tolomeh Region, Ilam Province)

Soil mesofauna have important role in different ecosystems by organic matter breakdown and improvement nutrient cycling. Different types of land uses through variations in inputs of organic matter contents affect soil mesofauna communities and their habitation. The aim of this project was to study the effect of three kinds of land uses including forest (oak trees), agriculture (wheat) and pasture (different pasture species) on population and diversity of the soil mesofauna and on physical and chemical properties of the soil in Cheharmaleh and Tolomeh region in Ilam province. According to the results, the kind of land uses have a significant effect (α = 0.01) on all soil chemical and physical properties, indicating the importance of different land uses on soil characteristics in the study area. The soil depth for the top (010 cm) and sub (1030 cm) layers also showed a significant effect (α = 0.01 and 0.05) on most of the soil properties. For example, the soil depth had no significant effect on lime content (TNV) from chemical properties and SP or silt percentage from physical properties. Interaction of the soil depth and the land use had significant effect on pH and EC at 1% level and on P and K at 5% level. In contrast, this interaction had significant effect on some physical characteristics such as porosity and clay percentage at 1% level and on SP, FC, BD and the sand percentage at 5% level. With respect to arthropods in the soil mesofauna, 24 species and 15 different families from insects, mites and pseudo scorpions were identified and collected. There was a significant effect on the insects and mites of the soil mesofauna affected by the land use and soil depth factors. In addition, there was a significant effect on all arthropods orders by different land use and soil depth, with the exception of beetles order. Based on the soil mesofauna communities, the most density of the insects found in the top layer of the forest soil and the least one in the sublayer of the range soil. The most density of mites was found in the top layer of the forest soil and the least one in the sublayer of the agricultural soil. The most density of mites and collembolan communities were found in the top and sub layers of the forest soil.