تعیین مقیاس نقشه بهینه برای استفاده در مدلسازی هیدرولیکی سیلاب (با رویکرد اقتصادی-هیدرولیکی)

یکی از مهم‌ترین روش‌های معرفی هندسه رودخانه استفاده از مدل‌های رقومی ارتفاعی (dems) با ساختار رستری می‌باشد. از جمله مهم‌ترین مواردی که بر کیفیت و کمیت یک dem تاثیرگذار هستند می‌توان به توان تفکیک dem و همچنین مقیاس نقشه توپوگرافی مورد استفاده برای ساخت آن اشاره نمود. در پژوهش حاضر و با استفاده از نقشه‌های توپوگرافی با مقیاس‌های مختلف، میزان حساسیت مدل هندسی سطح زمین و متعاقب آن پارامترهای هیدرولیکی شبیه‌سازی شده توسط مدل یک‌بعدی hec-ras در دو رودخانه با ویژگی‌های متفاوت، مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین بررسی اثر توان تفکیک dem بر کیفیت مقاطع عرضی و همچنین پارامترهای هیدرولیکی سیلاب از دیگر اهداف این تحقیق می‌باشد. نتایج بدست آمده در دو رودخانه سجاس‌رود و سرباز حاکی از آن است که استفاده از نقشه‌های کوچک مقیاس به جای نقشه‌های بزرگ مقیاس علاوه ‌بر کاهش قابل توجه در هزینه‌های نقشه‌برداری تاثیر چندان زیادی بر پارامترهای هیدرولیکی شبیه‌سازی شده ایجاد نمی‌نمایند. به عنوان مثال استفاده از نقشه‌های 1.2000 و 1.5000 به جای نقشه‌های 1.1000 و 1.2000 در دو رودخانه سجاس‌رود و سرباز موجب ایجاد کمتر از 8 درصد خطا در پهنه سیلاب می‌شود و این در حالی است که هزینه برداشت نقشه در هر دو رودخانه به طور متوسط بیش از 77% کاهش یافته است. ارزیابی اثر توان تفکیک dem بر پارامترهای هیدرولیکی سیلاب در رودخانه‌های مورد مطالعه نیز حاکی از آن است که کاهش توان تفکیک dem موجب افزایش تراز سطح آب و نیز پهنه سیلاب گردیده است. البته لازم به ذکر است که میزان تاثیر توان تفکیک dem بر رقوم سطح آب بسیار کمتر از تاثیر آن بر پهنه سیلاب می‌باشد. به عبارت بهتر چنانچه هدف مدل‌سازی هیدرولیکی تنها برآورد تراز سطح آب باشد، توان تفکیک از اهمیت بالائی برخوردار نیست و لذا می‌توان از مدل‌های رقومی با ابعاد سلولی بزرگ‌تر نیز استفاده نمود.