توسعه یک مدل برنامه‌ریزی غیرخطی برای تعیین الگوی کشت بهینه در شرایط کم‌آبیاری

بهبود کارایی مصرف آب و عملکرد شبکه های آبیاری در شرایط کم آبیاری، مستلزم تعیین سطوح مناسب کم آبیاری است. این تحقیق با هدف توسعه یک مدل برنامه ریزی غیرخطی برای تعیین الگوی کشت بهینه در شرایط کم آبیاری انجام شد. یک مدل غیرخطی با تابع هدف شاخص بهره وری آب اقتصادی (سود خالص به میزان آب مصرفی) با یک مدل رشد گیاهی ترکیب و توسعه‌یافته و با استفاده از داده ها و اطلاعات شبکه آبیاری شهید چمران اهواز، مدل توسعه‌یافته اجرا و مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین سطح زیرکشت در تمامی سناریوهای کم آبیاری مربوط به محصول گندم می باشد و برای سناریوهای 10، 20 و 30 درصد کم آبیاری به ترتیب مقادیر 674، 949 و 1362 هکتار از اراضی شبکه را شامل می گردد. افزایش سطح زیرکشت شبکه، در سناریوی 30 درصد کم آبیاری نسبت به سناریوی آبیاری کامل 92 درصد برآورد گردید. کمترین سطح زیرکشت نیز مربوط به محصول آفتابگردان با مساحت 189 هکتار (در سناریوی 10 درصد کم آبیاری) است. آنالیز نتایج بیانگر آن است که در سناریوی 10 درصد کم آبیاری، مقدار شاخص بهره وری آب اقتصادی شبکه با مدیریت الگوی کشت می تواند تا 19 درصد افزایش نسبت به آبیاری کامل را داشته باشد. درحالی‌که در سناریو 20 درصد و 30 درصد کم آبیاری، با اجرای الگوی کشت بهینه مربوطه، مقادیر این شاخص به ترتیب معادل 21 و 23 درصد افزایش برآورد می گردد. همچنین بررسی ها حاکی از آن دارد که ترکیب متفاوت از سناریوهای کم‌آبیاری برای محصولات الگوی کشت می تواند نتایج متفاوت تری را حاصل نماید. بر این اساس در الگوی کشتی که در آن برای محصولات لوبیا و باقلا 10 درصد، برای محصولات آفتابگردان و سیب‌زمینی 20 درصد و برای محصول گندم 30 درصد کم آبیاری اعمال گردد، شاخص بهره وری آب اقتصادی شبکه می تواند به حداکثر میزان 15250 ریال بر مترمکعب افزایش یابد.