تغییرات بیوژئوشیمیایی مس در ریزوسفر گیاهان غده ای کشت شده در یک خاک آهکی آلوده به مس

فعالیت ریشه‌ها و فرآیند‌های ریزوسفری بر حلالیت و زیست‌فراهمی فلزات سنگین در ریزوسفر اثر گذاشته و نقش تعیین کننده‌ای بر سرنوشت عناصر شیمیایی در اکوسیستم‌های خاکی دارند. به منظور بررسی تغییرات بیوژئوشیمیایی مس در یک خاک آلوده به مس (85.5 میلی‌گرم در کیلوگرم)، یک آزمایش کشت گلدانی به مدت 45 روز با 3 رقم ترب (سفید، قرمز، سیاه) و 2 رقم شلغم (n135,n180) به‌صورت طرح پایه کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. در خاتمه مقدار مس در شاخساره نمونه‌های گیاه اندازه‌گیری و همچنین شکل‌های شیمیایی مس در خاک‌های ریزوسفری و غیرریزوسفری پس از جداسازی و به روش‌های دنباله‌ای و تک‌مرحله‌ای با dtpa 0.005 مولار، nh4no3 یک مولار و ca(no3)2 پنج میلی‌مولار اندازه‌گیری شد. غلظت مس در شاخساره ارقام مختلف بین 66.4 تا 78.4 میلی‌گرم در کیلوگرم متغیر بود. میزان مس تبادلی و محلول خاک ریزوسفری در ارقام مختلف دو گیاه افزایش معنی‌داری را نشان داد (p<0.05)، در حالی‌که بخش‌های کربناته و نیز مس همراه با مواد آلی کاهش معنی‌داری را داشت که نشان‌دهنده افزایش تحرک مس در ریزوسفر است. مقدار مس عصاره‌گیری شده با نیترات آمونیوم و نیترات کلسیم در ریزوسفر تمامی ارقام، افزایش معنی‌داری را در مقایسه با خاک غیرریزوسفری نشان داد (p<0.05). ارقام مختلف شلغم بر خلاف ارقام ترب افزایش معنی‌داری در ph خاک ریزوسفری ایجاد کردند (p<0.05) افزایش معنی‌دار در میزان کربن آلی محلول خاک ریزوسفری در مقایسه با خاک غیرریزوسفری در ارقام مختلف دو گیاه نیز مشاهده شد. علیرغم افزایش فراهمی مس در خاک ریزوسفرِی، مقدار جذب کل مس در کلیه ارقام ترب و شلغم کمتر از مقدار مس موجود در فاز تبادلی و محلول خاک غیرریزوسفری بود. نتایج بیانگر نقش احتمالی کربن آلی محلول در کاهش جذب مس می‌باشد.