مطالعه میدانی کارایی نوارهای حائل گیاهی در حفاظت آب‌وخاک

نوارهای حائل گیاهی شامل گیاهی خاص می‌باشند که جریان رواناب قبل از ورود به آبراهه‌ها از آن‌ها عبور می‌نماید و این موجب کاهش حجم و آلاینده‌های موجود در رواناب توسط نفوذ، جذب و انباشت رسوب می‌گردند. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی و مقایسه تاثیر گیاه وتیور و چمن بومی منطقه ساری (مازندران) و همچنین ترکیب دو گونه مذکور بر کارایی نوارهای حائل گیاهی در کاهش آلاینده‌های آب های سطحی شامل رسوب، نیترات و فسفات به انجام رسید. این پژوهش با استفاده از کرت‌های آزمایشی 10×1 متر و تولید رواناب مصنوعی با دبی 1.65 لیتر بر ثانیه طی یک سال به انجام رسید. نوارهای حائل گیاهی استفاده شده در این تحقیق حجم رواناب را %90-35، غلظت رسوب را %94-42، غلظت نیترات را %88-35 و غلظت فسفات را %95-28 کاهش دادند که کلیه مقادیر حداکثر مربوط به تیمار وتیورچمن بود. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از این تحقیق می توان اشاره نمود که گیاه وتیور کارایی بسیار بالایی در کاهش و کنترل آلاینده‌های موجود در رواناب را داراست اما به دلیل احتمال ایجاد جریان‌های متمرکز در فواصل موجود میان بوته‌های این گونه گیاهی، استفاده از یک نوار گیاهی مقاوم و سازگار با اقلیم منطقه و با تراکم، یکنواختی و درصد سطح پوشش مشابه چمن به‌منظور یکنواخت و ورقه‌ای نمودن جریان و درنتیجه افزایش کارایی نوار حائل گیاهی در کاهش حجم رواناب و آلاینده‌های موجود در آن پیش از ورود به آب‌های سطحی توصیه می‌گردد. همچنین برداشت و کوتاه نمودن دوره‌ای گیاه به‌عنوان راهکاری موثر به‌منظور مقابله با تجمع تدریجی مواد مغذی و رسوب در نوارهای حائل گیاهی و درنتیجه آلوده شدن رواناب عبوری از این نوارها ارائه گردید.