تغییرات کربن آلی و غیرآلی دراجزاء اندازه‌ای ذرات خاک‌های تشکیل شده در ردیف اقلیمی خشک تا نیمه مرطوب

تغییرات کربن خاک یکی از مهمترین شاخص های نشان دهنده تاثیر اقلیم بر تشکیل خاک است. بررسی مقدارکربن خاک اعم از کربن آلی و کربن غیرآلی (کربنات ها) و تاثیرگذاری آن بر سایر خصوصیات خاک در اقلیم های مختلف، لازمه مدیریت مناسب کربن خاک در مقیاس جهانی بوده و تعادل میان بخش های مختلف منابع کربن از نظرمحیط زیست بسیارحائز اهمیت است. در این تحقیق کربن آلی و غیرآلی کمپلکس شده با ذرات اولیه (در ابعاد شن، سیلت و رس) در 9 خاکرخ یک ردیف اقلیمی متشکل از سه اقلیم خشک (اشتهارد)، نیمه خشک (قزوین) و نیمه مرطوب (رودبار)، به ترتیب با رژیم های رطوبتی اریدیک تیپیک، زریک خشک و زریک تیپیک و رژیم های حرارتی ترمیک، ترمیک و مزیک مورد مطالعه قرار گرفتند. مقایسه آماری کربن آلی در اجزای اندازه ای ذرات در سه منطقه مورد مطالعه به ترتیب روند رس (نیمه مرطوب ans1.36، نیمه خشک ans1.32، خشک ans0.63) <; سیلت (نیمه مرطوب a*0.85، نیمه خشک ab*0.79، خشک b*0.4) <; شن (نیمه مرطوب a*0.44، نیمه خشک b*0.19، خشک b*0.05) را نشان داد. در حالی که مقایسه آماری کربن غیرآلی موجود در اجزای اندازه ای ذرات خاک دارای روند سیلت (نیمه مرطوب ans18.2، نیمه خشک ans14.03، خشک ans11) < شن (نیمه مرطوب a*18.96، نیمه خشک ab*11.79، خشک b*5.59) < رس (نیمه مرطوب a*13، نیمه خشک ab*7.56، خشک b*3.85) بود. همچنین نتایج نشان داد که مقدار کربن آلی در هر سه جزء اندازه ای با افزایش عمق کاهش می یابد و اجزای در ابعاد رس در تمامی اعماق نسبت به سایر اجزای اندازه ای خاک مقدار درصد کربن آلی بیشتری دارند. برخلاف کربن آلی، مقدار کربن غیرآلی اجزای اندازه ای ذرات در هر سه منطقه در افق های سطحی کمتر از افق های زیرین بوده و با افزایش عمق افزایش می یابد. به طور کلی نتایج نشان داد که در ردیف اقلیمی خشک تا نیمه مرطوب با افزایش رطوبت، خاک های با ذرات ریزتر به علت وجود سطح ویژه بالاتر، توانایی بیشتری برای ذخیره کربن خاک دارند.