بررسی تاثیرشیب و پوشش سنگ‌ریزه بر تولید رواناب و فرسایش خاک با استفاده از شبیه‌ساز باران (مطالعه موردی: حوزه آبخیز پل الماس، اردبیل)

فرسایش خاک یکی از مشکلات اساسی زیست محیطی در کشورهای در حال توسعه ازجمله ایران می باشد و می تواند آثار مخربی بر اکوسیستم داشته باشد. این پژوهش به منظور بررسی تاثیر پوشش سنگ ریزه ای در شیب های مختلف بر روی رواناب و هدر رفت خاک، در مراتع تخریب یافته ی بالا دست سد انحرافی الماس در حوزه آبخیز پل الماس اردبیل صورت گرفت. بدین منظور بعد از بررسی های میدانی در منطقه مورد پژوهش، سه طبقه شیب (شش، 15 و 22 درصد) در منطقه شناسایی شد. در هر طبقه شیب، تیمارهایی با پوشش سنگ ریزه صفر، 10، 20 و 30 درصد مد نظر قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. نتایج نشان داد بیشترین حجم رواناب، مقادیر خاک هدررفته، غلظت رسوب وضریب رواناب مربوط به تیمار شاهد (بدون پوشش سنگی) در شیب 22 درصد و کمترین آن ها مربوط به تیمار 30 درصد پوشش سنگی در شیب شش درصد می باشد. همچنین نتایج نشان داد با به کار بردن 30 درصد سنگ ریزه، حجم رواناب تولیدی نسبت به تیمار شاهد (بدون پوشش سنگی) 96 درصد و هدر رفت خاک 519 درصد کاهش یافت. از طرفی بر اساس یافته های پژوهش، حجم رواناب تولیدی در شیب 22 درصد، حدود 37 درصد نسبت به شیب 15 درصد و 107 درصد نسبت به شیب شش درصد بیشتر بود. در مجموع پوشش 20 تا 30 درصدی سنگ ریزه و در شیب‌های کمتر از 15 درصد بیشترین تاثیر در کاهش هدررفت خاک، غلظت رسوب و حجم رواناب را داشت.