برآورد ضریب تخلیه مجاز رطوبتی خاک برای گیاه کلزا و گندم با استفاده از برخی ویژگی‌های گیاهی و خاک

در پژوهش حاضر رابطه بین ضریب حساسیت گیاه به تنش (ky) و رطوبت بحرانی که در کمتر از آن گیاه دچار تنش می شود (qc)، در قالب یک مدل ریاضی مفهومی توسعه داده شد. ارزیابی دقت این مدل با استفاده از داده های حاصل از آزمایشات کشت گلخانه ای گندم و کلزا در دو خاک لوم شنی و لوم رسی بررسی گردید. نتایج تحلیل مدل نشان داد که در یک ky ثابت، عملکرد نسبی گیاه (yr) با اختلاف رطوبت خاک از qc(qcq) به‌صورت خطی کاهش می یابد. همچنین، هر چه حساسیت گیاه یا حساسیت مرحله رشد گیاه به کمبود آب بیشتر باشد (مقادیر ky بیشتر)، شیب رابطه خطی بین yr و (qcq) بیشتر می شود. به‌عبارت‌دیگر در گیاهان با مقدار ky کم می توان ضریب تخلیه مجاز رطوبتی را بزرگ‌تر در نظر گرفت و نیز به ازای یک yr مشخص، حساسیت گیاه با افت رطوبت خاک به‌صورت نمایی افزایش می یابد. مشاهدات تجربی ضمن تایید نتایج مدل نشان داد که مقدار رطوبت بحرانی خاک لوم رسی برای هر دو گیاه برابر با cm3 cm3 0.28 و در خاک لوم شنی برای گندم و کلزا به ترتیب برابر با 0.21 و cm3 cm3 0.195 می‌باشد. ضریب مجاز تخلیه رطوبتی خاک برای گندم در هر دو خاک مورد مطالعه تقریباً برابر با 0.35 به دست آمد؛ اما کلزا در خاک لوم شنی دارای ضریب مجاز تخلیه رطوبتی بالاتری (0.44 f=) نسبت به خاک لوم رسی (0.38 f=) بود.