تحلیل نقش عوامل موثر بر کارایی تولید خرما در شهرستان بم: با رویکرد تحلیل پوششی داده‌ها

شهرستان بم یکی از قطب‌های اصلی تولید خرمای مضافتی در کشور ایران می‌باشد. نظر به محدودیت عوامل تولید خرما در شهرستان بم، لازم است مدیریت بهینه‌ای بر تولید این محصول و به کارگیری نهاده‌های تولید صورت گیرد. هدف اصلی تحقیق حاضر محاسبه کارایی‌های فنی، مقیاس، تخصیصی و اقتصادی در واحدهای کشاورزی تولیدکننده خرما در شهرستان بم با استفاده از روش تحلیل پوششی داده‌ها می‌باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل 1240 نفر نخلداران شهرستان بم است که براساس فرمول کوکران، 142 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین و با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌بندی شده انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بوده که به صورت باز – پاسخ طراحی و اعتبار صوری و محتوایی آن، توسط استادان و متخصصان ذی‌ربط تایید شد. نتایج تحقیق نشان داد که میانگین کارایی‌های فنی، مقیاس، تخصیصی و اقتصادی به ترتیب برابر 61/15، 66/2، 46/14 و 28/22 درصد می‌باشد. از سوی دیگر، بررسی کثرت مصرف نهاده‌های مصرفی بیانگر این امر بوده که همه نهاده‌های تولیدی بیشتر از مقدار بهینه استفاده شده‌اند و بیشترین اختلاف مصرف به ترتیب در نهاده‌های کود حیوانی، کود شیمیایی، استفاده از ماشین‌آلات و آب است. تحلیل اقتصادسنجی انجام شده بر پایه رگرسیون توبیت مبین این مسئله است که متغیرهای سن باغدار، میزان تحصیلات، میزان سرمایه واحدهای کشاورزی و ارتباط با مراکز ترویجی دارای اثر معنی‌دار برروی کارایی فنی واحدهای کشاورزی بوده است.

Analysis Factors Affecting Date Production Efficiency in Bam County: With DEA Approach

Bam region is one of the main regions for Mazafati Date production in Iran. Because of limitation of Date production inputs in Bam region application of optimum production management in input utilization is necessary. The main objective of this study was to estimate the technical, scale, allocative and economic efficiencies. The efficiencies were estimated using data envelopment analysis (DEA) technique. The statistical population of this study consisted 1240 Date producers of Bam county, in which 142 of them were chosen as statistical sample by applying Stratified Random Sampling and Cochran formula. The data were collected by questionnaire that designed with open question. Face and content validity was approved by a panel of experts. Research results revealed that mean technical, scale, allocative and economic efficiency scores of the sample orchards were 61.15, 66.2, 46.14 and 28.22 percent, respectively. Findings revealed that the farmers were inefficient in the use of all the resources; and all producing inputs were used higher than optimum consumed amount and the most discrepancy of consumption respectively were in animal fertilizer, chemical fertilizer, machinery use and water use. An econometric analysis based on Tobit Regression models indicated that age of farm operator, years of schooling, number of contacts with extension agents and orchard capital had significant impact on of technical efficiency.