مسئولیت‌پذیری اجتماعی کشاورزان دشت بیلوار نسبت به مصرف پایدار آب: تحلیل گروه‌های چندگانه

تقویت رفتار مسئولیت‌پذیری اجتماعی کشاورزان برای مصرف پایدار آب به‌عنوان سازه‌ای حیاتی در دستیابی به توسعه‌ی پایدار کشاورزی شناخته شده است. پژوهش‌ها در این حوزه تمرکز خود را بیشتر بر مدل‌های رفتاری قرار داده‌اند و از نقش مهم ویژگی‌های جمعیت‌شناختیِ گروه‌های چندگانه‌ در تبیین این رفتار غفلت کرده‌اند. بنابراین هدف این پژوهش میدانی که داده‌های آن با استفاده از پرسشنامه‌ای محقق‌ساخته گردآوری شد، بررسی سطح مسئولیت‌پذیری اجتماعی کشاورزان دشت بیلوار در قبال مصرف پایدار آب با توجه به برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های جمعیت‌شناختی آنها بود (3500 =n). روش نمونه‌گیری از نوع انتساب متناسب در دو دهستان رازآور و میان‌دربند بود (263 =n). روایی و پایایی ابزار پژوهش از طریق تشکیل پانل متخصصان و به‌کارگیری آماره‌های میانگین واریانس استخراجی (ave)، ضریب آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی (cr) و شاخص rho-a تایید شد. یافته‌های تحلیل عاملی مرتبه‌ی دوم نشان داد که از میان ابعاد چهارگانه‌ی مسئولیت‌پذیری اجتماعی، بُعد مسئولیت‌پذیری اقتصادی (با بار عاملی 695/0) بیشترین سهم را در تبیین رفتار مسئولیت‌پذیری اجتماعی کشاورزان در قبال مصرف پایدار آب دارد. یافته‌های تحلیل واریانس یک‌‌طرفه حاکی از آن بود که تفاوت معنی‌داری در سطح یک درصد خطا بین سطح مسئولیت‌پذیری اجتماعی کشاورزان با توجه به سطح درآمد آنها وجود دارد؛ به‌طوری‌که با افزایش درآمد کشاورزان میزان مسئولیت‌پذیری آنها به‌شکل معنی‌داری کاهش می‌یافت. یافته‌های تحلیل واریانس تک‌متغیره نیز نشان داد که علیرغم اثرگذاری مثبت و معنی‌داری متغیر نگرش بر رفتار مسئولیت‌پذیری اجتماعی کشاورزان، اثر تعاملی آن با متغیر «میزان درآمد» بر متغیر وابسته معنی‌دار نیست.

farmers’ social responsibility to sustainable use of water in bilevar plain: multi-groups analyses

strengthening the farmers’ social responsibility behavior (fsrb) to sustainable use of agricultural water has been known as an essential component in achieving sustainable agriculture goals. in this regard, scholars have more focused on the behavioral models and neglected the fundamental role of multigroup socio-cultural characteristics in explaining the fsrb. hence, the purpose of this empirical study which its data were collected by a researcher-made questioner was investigating the farmers’ social responsibility about sustainable use of water according to some of their most important demographic characteristics in bilevar plain, kermanshah, iran (n= 3500). the stratified random sampling method was used to select statistical population in razavar and mian darband districts (n= 263). the reliability and validity of the research tool was confirmed by experts’ panel and as well as using cronbach’s alpha coefficient, average variance extracted (ave), composite reliability (cr), and rho-a statistics. results of the second-order factor analysis indicated that among multiple dimensions of social responsibility, economic responsibility (0.695) has largest contribution in explaining fsrb. the results of the anova analysis showed that there is a significant difference between farmers’ social responsibility to sustainable use of water according to their annual incomes; so that with the increase in the farmers’ income, their responsibility decreased significantly. finally, the result of the univariate variance analysis showed that despite positive and significant effect of farmers’ attitude on their social responsibility behavior to sustainable use of water, its interactive effect with the farmers income don’t have a significant effect on their actual behavior.