تحلیل عوامل موثر بر پذیرش و توسعه کشت کلزا در شهرستان تبریز: کاربرد مدل هاردل دوگانه

با توجه به سطح بالای واردات دانه‌های روغنی در کشور، یکی از سیاست‌های کلان دولت دسترسی به درصد بالایی از خودکفایی تولید دانه‌های روغنی از جمله کلزا می‌باشد. در این راستا، توسعه و کشت دانه‌های کلزا به دلیل درصد روغن بالا و کیفیت مطلوب آن، یکی از الویت‌های اصلی سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان شرقی است. در این خصوص، در مطالعه حاضر سعی شد عوامل موثر بر پذیرش کشت کلزا و توسعه سطح زیرکشت آن در چارچوب الگوی هاردل دوگانه مورد شناسایی و تحلیل قرار گیرد. بدین منظور، با تکمیل پرسشنامه از360 کشاورز شهرستان تبریز به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب تصادفی در سال 1399، اطلاعات مورد نیاز جمع آوری گردید. نتایج برآورد مرحله اول مدل هاردل دوگانه (مدل پروبیت) نشان داد که سطح تحصیلات، عضویت در تعاونی، قیمت کلزا، سهم درآمدی مزرعه و شرکت در کلاس‌های آموزشی و ترویجی اثر مثبت و معنی‌داری بر تصمیم به کشت کلزا داشته و تعداد قطعات زمین و سن کشاورز، اثر منفی بر احتمال پذیرش آن دارد. نتایج حاصل از برآورد مرحله دوم الگوی هاردل دوگانه (مدل توبیت) موید آن است که شرکت در کلاس­های آموزشی و ترویجی، تجربه کشت کلزا، نیروی‌کار خانوادگی، مالکیت زمین و دریافت وام اثر مثبت بر توسعه و افزایش سطح زیرکشت آن در شهرستان تبریز دارد و هزینه ماشین‌آلات و تعداد قطعات مزرعه اثر منفی بر آن می‌گذارد. با توجه به نتایح حاصله، انتخاب کشاورزان جوان به عنوان گروه‌های هدف، ارائه آموزش‌های فنی و مدیریتی از سوی سازمان جهاد کشاورزی، اعمال سیاست‌های حمایت قیمتی و تشکیل تعاونی‌های تولید جهت توسعه کشت کلزا پیشنهاد می‌گردند.

analysis of factors affecting adoption and development of canola cultivation in tabriz county: application of double-hurdle model

this study aims to identify the factors affecting the adoption and development of canola cultivation from the farmers’ perspective. the required data was collected from a sample of 180 canola farmers and 180 other farmers in tabriz county using random sampling in 2020. the double-hurdle model was applied to analyze the factors that impact the probability of canola planting. the first stage of the model revealed that education, membership in cooperatives, canola price, proportion of farm income, and participation in training classes had a positive impact on the probability of canola planting. on the other hand, the number of agricultural plots and the age of agriculture had a negative effect. in the second stage of the model, the tobit model was used to show that participation in training classes, canola planting experience, family labor, and land ownership had a positive impact on canola planting. in contrast, machinery costs and the number of agricultural plots had a negative impact. this study suggests that the adoption of canola is heavily influenced by its real price. therefore, the government should increase the guaranteed price for canola to encourage more farmers to cultivate it. as a result, it is recommended that the government conducts more extension classes to increase farmers’ knowledge and help them apply new information on canola cultivation. it’s important to note that none of the proposed solutions work alone. since farmers’ behavior is influenced by various factors, policymakers should consider all factors comprehensively as a policy package to develop canola cultivation.