تحلیل عوامل بازدارنده و پیش‌برنده‌ تولید محصولات کشاورزی سالم و ارگانیک: پژوهشی کیفی در استان مازندران

با تولید محصولات کشاورزی سالم و ارگانیک می‌توان به پایداری اکوسیستم و سلامت افراد جامعه کمک کرد، اما باید این واقعیت تلخ را پذیرفت که کشاورزان برای تولید این نوع از محصولات با موانع و مشکلات فراوانی مواجه هستند. از این رو، شناسایی عوامل پیش‌برنده و بازدارنده‌ تولید محصولات کشاورزی سالم و ارگانیک از دیدگاه کشاورزان حائز اهمیت است. پژوهش کیفی حاضر با بهره‌ جستن از روش تحلیل محتوا برای دستیابی به این هدف انجام شد. در این مطالعه، به منظور جمع آوری داده‌ها با 11 نفر از کشاورزان حوزه‌ تولید محصول سالم و ارگانیک مصاحبه‌های عمیق و نیمه‌ساختارمند انجام شد و نمونه‌های آماری به روش هدفمند انتخاب شدند و تا رسیدن به نقطه اشباع نظری ادامه یافتند. سپس با استفاده از نرم افزار maxqda analytics pro 2020  مورد تحلیل قرار گرفتند. سازماندهی داده‌ها در سه مرحله کدگذاری باز، مقوله‌بندی و انتزاع انجام شد. برای بررسی روایی و پایایی این مطالعه‌ کیفی نیز از چهار معیار اعتبار، انتقال پذیری، قابلیت اطمینان‌پذیری و تاییدپذیری بهره‌ گرفته شد. نتایج نشان داد که 55 درصد از کشاورزان دارای گواهی تولید محصول سالم را مردان و 45 درصد را زنان تشکیل دادند. در خصوص وضعیت حال حاضر تولید در استان، 25 کد اولیه در چهار مقوله‌ اصلی شناسایی شد. نتایج تحلیل مصاحبه‌ها با کشاورزان در خصوص عوامل بازدارنده نشان داد که 57 کد اولیه شناسایی شده در هفت مقوله‌ اقتصادی و بازاری، دولتی- حمایتی، نگرشی- فرهنگی، طبیعی، تولیدی و فنی، تحقیق و توسعه و آموزش، قانونی و فردی- حرفه‌ای خلاصه شدند. همچنین 16 کد اولیه‌ خروجی مرتبط با عوامل پیش‌برنده استخراج شد  که مهم‌ترین آن‌ها  تمایل ذاتی کشاورزان (وجدان کاری) به تولید محصول سالم و ارگانیک،  اهمیت سلامت و مصرف غذاهای سالم و  کمک و تبلیغ جهاد کشاورزی و صدور آسان مجوز تولید توسط جهاد کشاورزی بودند. با توجه به نتایج تحقیق پیشنهاد می‌شود گرایش و سمت و سوی سیاست‌های کشاورزی دولت به سمت اهداف زیست‌محیطی و اجتماعی تولید محصولات سالم و ارگانیک معطوف شود.

analysis of deterrent and facilitating factors for the production of healthy and organic agricultural products: a qualitative research in mazandaran province

by producing of healthy and organic agricultural products could be help the sustainability of the ecosystem and the health of society, but this bitter truth should be also accepted that organic and healthy farmers has been confronted with many obstacles for this production. therefore, identifying the production of healthy and organic agricultural products deterrent barriers and its facilitating factors from farmers’ perspective is very important. the current qualitative research was conducted using the content analysis method to achieve this purpose. in this study, in order to collect data, in-depth and semi-structured interviews were conducted with 11 farmers in the area of healthy and organic production, and statistical samples were selected in a purposeful way and continued until the theoretical saturation point was reached. instrument data collection were semi-structured and in-depth interviews with farmers who had the experience of organic agricultural or were a healthy product producer (n=11). then data collected were analyzed using maxqda analytics pro 2020 software. these data were organized in three stages of open coding, categorization and abstraction. to evaluate the validity and reliability of this qualitative study, four criteria of credibility, transferability, dependability and confirm ability were used. the results showed that 55 percent of farmers with a healthy production certificate were men and 45 percent were women. regarding the current situation of production in the province, 25 initial codes were identified in four main categories. the results of the analysis of interviews with farmers regarding deterrents showed that 57 initial codes identified in seven categories: economic and market, government-supportive, attitude-cultural, natural, productive and technical, research and development and education, legal and individual-professional were summarized. also, 16 initial output codes related to promotional factors were extracted. according to the results of the research, it is suggested that the direction of the government’s agricultural policies should be directed towards the environmental and social goals of producing healthy and organic products.