تحلیل محتوای سازوکارهای تخصیص منابع آب

رشد روزافزون مناطق مواجه با محدودیت منابع آب، اتخاذ راهبردهای مدیریت سازگارانه‌ی آب را در ورای روش‌های سنتی مدیریت عرضه و تقاضا، مُبدل به امری الزامی نموده‌است. تخصیص آب به‌عنوان یک روش مدیریتی مُنعطف، از این امکان برخوردار است که در هنگامه‌ تغییرات اقتصادی – اجتماعی، اقلیمی و شرایط زیست‌محیطی، به‌عنوان ممری جهت مقابله با محدودیت منابع آب، عمل نماید. تخصیص آب می‌تواند اشکال مختلفی داشته‌باشد که در استمرار، مقیاس فضایی، پیچیدگی و ساختارهای نهادی مورد نیاز، متفاوت هستند، که توجه به آن‌ها برای درک کارکردها تخصیص آب حائز اهمیت است. در این راستا، هدف اصلی تحقیق حاضر تببین کارکردهای تخصیص  از زاویه‌ی دید چهار سازوکار شامل تخصیص اداری، مذاکرات اجتماعی، تخصیص بازارمحور و تخصیص توانمند بود. بدین منظور، با  بهره‌گیری از روش نمونه‌گیری گلوله‌برفی، 45 عنوان مقاله با محوریت سازوکارهای مذکور انتخاب گردید و به روش کیفی مورد تحلیل قرارگرفت. فرآیند تحلیل با رویکردی استقرایی و با استفاده از تحلیل محتوای کیفی هدایت شد. در این رویکرد پس از انتخاب واحد تحلیل و واحدهای معنایی، مضامین تبیین‌کننده‌ی کارکردهای تخصیص تحت عنوان «بهره‌گیری از برنامه‌ریزی پویا و اهتمام به حفظ منابع زیست‌محیطی»، «توسعه‌ی نظام قیمت‌گذاری و تسهیم منافع حاصل از تخصیص» و «توسعه‌ی حکمرانی کنشگران نهادی» تعیین گردیدند. نتایج نشان داد که اکثر مکانیزم‌های مزبور دارای دیدگاهی تک بعدی می‌باشند و تنها یک مکانیزم دارای دیدگاهی جامع‌نگر بوده که بر مقولاتی چون تکثر حقوق و سازوکارها تاکید دارد. در نهایت تخصیص توانمند تنها سازوکاری است که بر مباحثی چون عدالت و کارایی به‌گونه‌ای آمیخته و متوازن توجه دارد.

A Content Analysis of Water Allocation Mechanisms

The growing number of areas facing water scarcity necessitates adaptive water management strategies beyond traditional water supply and demand management methods, which are becoming increasingly difficult in many regions. Water reallocation offers a flexible water management approach to mitigate water scarcity under changing socioeconomic, climatic, and environmental conditions. Water allocation can take many forms that vary in duration, spatial scale, complexity, and institutional structure required, which are important for understanding the water allocation functions. In this regards, the main purpose of this study was to explain the water allocation functions from the perspective of four mechanism including administrative allocation, collective negotiations, market driven allocation and robust allocation. For this purpose, 45 reviewed and empirical papers based on these mechanism, were selected by snowball sampling technique and analyzed by qualitative method. A qualitative content analysis based on inductive approach was conducted as the analytical process. In this approach, after selecting the analysis unit and meaning units, explanatory themes including “developing the pricing system and sharing the benefits of allocation”, “developing the governance of institutional actors” and “utilization of dynamic planning and efforts to maintain environmental resources” in the water allocation were identified. The results showed that most of these mechanisms have a onedimensional perspective and only one mechanism has a comprehensive perspective, and also focused on some categories such as Legal pluralism and diversity of mechanisms. Ultimately, Robust Allocation is the only mechanism in allocation that considers the issues of efficiency and justice in a mixed and balanced way.