تحلیلی بر آثار سیاست‌های مدیریت تقاضای آب در شهرستان مرودشت

امروزه کمبود آب به عنوان عامل مهم بازدارنده توسعه کشاورزی می باشد. اتخاذ سیاست های مناسب برای پایداری این منبع به یک موضوع مهم و استراتژیک در کشور تبدیل شده است. از جمله سیاست های قابل اجرا در بخش کشاورزی جهت پایداری منابع آب، سیاست تغییر الگوی کشت و کاهش سطح زیر کشت محصولات آب بر از الگو و افزایش راندمان آبیاری می باشد. بر این اساس، هدف این مطالعه تعیین میزان اثربخشی کاهش تدریجی سطح زیر کشت برنج به همراه افزایش راندمان آبیاری بر شاخص های اقتصادی و زیست محیطی شامل میزان مصرف آب، بهره وری آب و بازده برنامه ای در هر هکتار در شهرستان مرودشت بود. برای این منظور، یک مدل برنامه ریزی ریاضی مثبت (pmp) مورد استفاده قرار گرفت و نسبت به داده های مربوط به سطح کشت محصولات در سال پایه 13961397 کالیبره گردید. روش در نظر گرفته شده برای جمع آوری داده های این مطالعه مبتنی بر مطالعات پیمایشی، اسنادی و استفاده از نظرات و تجربیات کارشناسی بوده است. نتایج مطالعه نشان داد اعمال سیاست مدیریت تقاضای آب در چارچوب سناریو‌های مختلف کاهش سطح زیر کشت محصول برنج، علی رغم کاهش در منافع اقتصادی بخش کشاورزی منطقه باعث بهبود شاخص بهره وری اقتصادی منابع آب و کاهش تقاضای آب  به میزان 26 درصد می شود. بنابراین، جهت پایداری منابع آب سطحی و زیرزمینی در شهرستان مرودشت، تغییر الگوی بهینه کشت در جهت کاهش سطح زیرکشت محصولات آب بر و اعطای تسهیلات به کشاورزان برای تجهیز مزارع به سیستم های نوین آبیاری توصیه می شود. با توجه به کاهش بازده برنامه ای در نتیجه اعمال این سیاست، حمایت از کشاورزان می تواند در موفقبت اجرای این سیاست موثر واقع شود.

An Analysis of the Effects of the Policies of Water Demand Management in Marvdasht: An Application of the Positive Mathematical Programming (PMP)

Water scarcity is a major deterrent to agricultural development. Adopting appropriate policies to sustain this resource has become an important strategic issue in the country. One of the policies implemented in the agricultural sector for sustainable water resources is the policy of changing the pattern of cropping and reducing the level of water crop cultivation based on the pattern and increasing irrigation efficiency. Accordingly, the aim of this study was to determine the effectiveness of gradual reduction of rice cultivation area along with increasing irrigation efficiency on economic and environmental indices in Marvdasht County. For this purpose, a Positive Mathematical Planning Model (PMP) and calibrated based on crop area data for the year 20172018 used. The method used for data collection was based on survey, documentary studies and the use of expert opinions and experiences. The results of this study showed that the application of water demand management policies in the context of different scenarios of reducing rice crop area, in spite of the decrease in the economic benefits of the agricultural sector, improves the economic efficiency index of water resources and decreases the water demand. Therefore, in order to stabilize surface and ground water resources in Marvdasht city, it recommend to change the optimum cropping pattern, in order to reduce the cultivation level of water crops and provide farmers with facilities to equip their farms with new irrigation systems.