اثر ریسک درآمدی بر الگوی کشت بهینه محصولات زراعی (کاربرد مدل تحلیل پوششی داده‌ها)

تعیین الگوی کشت و ترکیب بهینه محصولات از طریق ایجاد تنوع، با توجه به مسائل اقتصادی و فرصت‌ها و منابع موجود، یکی از ابزارهای مقابله با ریسک درآمدی است که به‌عنوان برآیند دو ریسک قیمت و عملکرد، از مهم‌ترین ریسک‌های پیش‌روی کشاورزان است. در پژوهش حاضر الگوی کشت بهینه محصولات زراعی کشاورزان شهرستان گرگان برای سال 1397 در جهت مقابله و کاهش ریسک درآمدی با به‌کارگیری معیارهای ریسک و بازدهی تعیین شد، که برای این منظور از مدل تحلیل پوششی سازگار با تنوع بر مبنای معیار فاصله جهت‌دار استفاده‌ گردید.‌ نتایج برآورد حاکی از کاهش به ترتیب 05/0 و 11 درصدی در معیارهای ریسک ضریب تغییرات و ارزش در معرض خطر شرطی و افزایش 24 درصدی معیار سود انتظاری در الگوی کشت بهینه نسبت به الگوی فعلی است. همچنین در الگوی کشت بهینه سطح زیرکشت محصولات برنج دانه‌متوسط مرغوب، برنج دانه‌بلند پرمحصول و کلزا افزایش و سطح زیرکشت گندم و سیب‌زمینی کاهش می‌یابد. با توجه به سهم 60 درصدی ارقام برنج دانه بلند پرمحصول و دانه‌متوسط مرغوب در الگوی کشت بهینه، اقداماتی نظیر بیمه درآمدی و پرداخت‌های جبرانی به منظور ترویج بیشتر کشت این محصول در منطقه توصیه می‌شوند.

Effect of Income Risk on Optimal Cropping Pattern (Application of Data Envelopment Analysis Model)

Determination of the cropping pattern and optimal combination of crops by diversification of cultivation, as an approach to reduce income risk given the economic issues and resources. Income risk as combination of price and performance risks is one of the most important risks for farmers. In this study optimal cropping pattern of crops was determined to reduce income risk by applying risk and return measures in Gorgan County in 2018. For this purpose, the diversificationconsistent DEA model based on directionaldistance criterion was used. The results showed that 0.05 and 11 percent decreases, respectively, in the risk measures of the coefficient of variation and conditional value at risk. Also, a 24 percent increase of the expected profit measure in the optimal cropping pattern compared to the current pattern. Furthermore, the share of more profitable crops such as medium and long rice grain with high quality and rapeseed increased in the optimal cropping pattern and share of crops such as wheat and potatoes decreased. Due to the 60 percent share of medium and long rice grain with high quality in the optimal pattern, it is recommended to use tools such as income insurance and compensating for the development of rice cultivation in the region.