عوامل تعیین کننده درآمد غیرکشاورزی خانوارهای روستایی نیشابور: کاربرد الگوی توبیت چند سطحی

امروزه درآمدهای بخش غیرکشاورزی روستایی منبع مهمی برای کشاورزان و سایر خانوارهای روستایی به وِیژه خانوارهای فاقد زمین کشاورزی است. در این راستا، مطالعه حاضر ساختار درآمدی خانوارهای روستایی شهرستان نیشابور و عوامل موثر بر آن را مورد توجه قرار داده است. داده‌ها از طریق تکمیل پرسشنامه و روش نمونه‌گیری طبقه‌ای چند مرحله‌ای از 380 خانوار روستایی شهرستان مذکور طی ماه‌های شهریور تا بهمن 1396 به دست آمده و از الگوی توبیت دوسطحی برای تحلیل عوامل موثر بر درآمد استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد، 51.16 درصد از میانگین درآمد سالانه (21.19 میلیون تومان) یک خانوار روستایی شهرستان نیشابور در سال 96-1395 از بخش کشاورزی ( زراعت، باغ و دام) و 48.83 درصد نیز از بخش غیرکشاورزی( خود اشتغالی، مزدبگیری، مستمری، سود سپرده، اجاره و یارانه) به دست آمده است. نتایج برآورد الگوی توبیت دو سطحی برای هر یک از منابع درآمدی نشان می‌دهد، عامل روستا بر نوسان درآمد از بخش زراعت، باغ، دام و خود اشتغالی غیرکشاورزی اثر‌گذار و بر درآمد از مزدبگیری غیرکشاورزی موثر نبوده است. همچنین، نتایج نشان داد تحصیلات بالاتر سرپرست خانوار تنها بر درآمد از مزدبگیری غیرکشاورزی و دسترسی به اعتبارات تنها بر درآمد از خود اشتغالی غیرکشاورزی اثرگذار بوده است. نکته قابل توجه این‌که افزایش تعداد شاغلان خانوار اگر چنان‌چه در بخش خود اشتغالی غیرکشاورزی مشغول شده باشند درآمد سالانه بیشتری نسبت به همه گروه‌های درآمد برای خانوار روستایی به همراه داشته است. با توجه به نتایج حاصل شده، پیشنهاد سیاستی این مطالعه تسهیل ایجاد کسب و کارهای غیرکشاورزی از طریق بهبود شرایط دسترسی به اعتبارات و افزایش آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و دوره‌های مهارت‌آمورزی در مناطق روستایی است.

Determinants of the NonFarm Income of rural households in Neyshabur:Application of Multilevel Tobit Model

Today, the incomes of the rural nonfarm sector are an important source for farmers and other rural households, especially those without agricultural land. In this regard, the present study has considered the income structure of rural households in Neyshabur County and and its related factors. Data were obtained by completing a questionnaire and multistage stratified random sampling method from 380 rural households in the county during September 2017 to February 2018 .The twolevel Tobit model was used to analyze the determinants of rural household income. The results show that that 51.16% of the household average income (21.19 million Tomans) in 20162017 from the farm (crop, horticulture, and livestock) and 48.83% from the nonfarm sector (nonfarm selfemployment, wage employment, pension profit rent and cash subsidy). The results of estimating the twolevel Tobit model for each source of income show that the village factor has not affected the fluctuation of income from crop, horticulture, livestock and nonfarm selfemployment and has not affected the income from nonfarm wages. Also, the results revealed that higher education of the household head only affected nonfarm wage income and access to credit only on nonfarm selfemployment income. It is noteworthy that the increase in the number of households employed if they were engaged in nonfarm selfemployment has generated more annual household income than all five groups of rural households. According to the results, the policy proposal of this study is to facilitate the establishment of nonfarm businesses by improving access to credit and increasing technical and vocational training and skills courses in rural areas.