برآورد ضایعات آب مجازی ناشی از هدر رفت محصولات در میادین میوه‌ و تره‌بار؛ مطالعه موردی شهر تهران

کمیابی آب چالش اساسی برای توسعه اقتصادی کشور ایران به شمار می رود. در این راستا به منظور مدیریت آب، کاهش صادرات محصولات کشاورزی آب بر به عنوان راه کار موثر پیشنهاد شده است. این درحالی است که ضایعات محصولات کشاورزی در بخش های مختلف تولید، توزیع و مصرف سبب هد ررفت آب مصرفی در جریان تولید  این محصولات می گردد. با وجود این واقعیت، بیش از آنکه در کشور، آب مجازی ناشی از این هدر رفت محاسبه و تحلیل شود، صادرات آب مجازی و آسیب های آن نقد و بررسی شده است. هدف این پژوهش بررسی میزان ضایعات محصولات پرتقال، نارنگی، لیموترش، گریپ فروت، کیوی، انار، هندوانه، سیب، به، انگور، خیار، گوجه فرنگی، بادمجان، کدو، پیاز، سیب زمینی، لوبیاسبز، چغندر، کاهو، کلم، کرفس و سبزیجات و محاسبه هدررفت آب ناشی از آن در سطح میدان تره بار مرکزی و 18 تره بار اصلی شهر تهران در سال 1395 است. ضایعات آب مجازی محصولات مذکور از ضرب درصد ضایعات این محصولات در آب مجازی محاسبه شده و با آب مجازی صادراتی مقایسه شده است. با توجه به نتایج به دست آمده، میزان ضایعات آب مجازی محصولات فوق در بخش توزیع تره بارهای اصلی شهر تهران 296270 مترمکعب محاسبه شد که 16 درصد آب مجازی صادراتی این محصولات است. با توجه به درصد بالای ضایعات آب مجازی در بخش توزیع، پیشنهاد می شود سیاست گزاری ها در این بخش به جای توجه اغراق آمیز به زیان های ناشی از صادرات آب مجازی، به اقدامات عملیاتی جهت کاهش ضایعات تولیدات کشاورزی بویژه در بخش توزیع تغییر یابد.

Estimation of virtual water waste due to wasted products in wholesale fruit and vegetable markets; case study of Tehran city

the results of the present study showed that, the highest percentage of wastage of crops in Tehran's central wholesale fruit and vegetable is for vegetables, celery and tomatoes with 30, 30 and 15 percent. Kiwi, grapefruit and sour lemon have almost no wastage. At the level of Tehran's wholesale fruit and vegetable, the highest amount of wastage is related to lettuce, oranges, vegetables and grapes, with 50, 43, 40 and 40 percent, respectively. The lowest amount of wastage is for watermelon and kiwi with 10%. Also, most of the virtual water wastage is for tomato, potato, watermelon, onion and apple with the amounts of 55824, 39345, 34927, 30432 and 29684 thousand cubic meters. The lowest amount of virtual water losses is for kiwi, beet and cabbage with 109, 144 and 151 thousand cubic meters.