تحلیل پیامدهای خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی در استان آذربایجان شرقی

وجود بی‏نظمی در مالکیت و الگوی پراکنش اراضی کشاورزی به عنوان یکی از مهم ترین چالش‏های توسعه پایدار کشاورزی است که می‏تواند منجر به افزایش هزینه تولید، اتلاف وقت کشاورزان و کاهش راندمان تولید شود. از این رو، تحقیق حاضر با هدف تحلیل پیامدهای خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی در استان آذربایجان شرقی انجام شد تا با شناسایی این پیامدها بتوان راه‌کارهای مناسبی جهت مقابله با خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی ارایه نمود. جامعه آماری این تحقیق را بهره‌برداران بخش کشاورزی ساکن در استان آذربایجان شرقی تشکیل دادند (212926=n). حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 380 نفر برآورد شد که به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای انتخاب شدند. ابزار جمع‏آوری اطلاعات پرسشنامه بود که روایی آن با استفاده از نظرات گروهی از اعضای هیات علمی دانشگاه‏های تهران و کشاورزی گرگان و متخصصان حوزه اراضی کشاورزی شاغل در سازمان امور اراضی کشور مورد بررسی، بازبینی و اصلاح قرار گرفت. میزان پایایی پرسشنامه نیز با اندازه‌گیری مقدار ضریب آلفای کرونباخ برای پیامدهای اقتصادی 0.81، پیامدهای اجتماعی 0.90، پیامدهای فنی 0.75 و پیامدهای مدیریتی 0.68 محاسبه شد. نتایج حاصل از اولویت‏بندی پیامدهای خردی و پراکندگی اراضی نشان داد که از نظر کشاورزان مهم‌ترین پیامدهای خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی به ترتیب شامل افزایش مشکل در تقسیم آب و انتقال آن به مزرعه، افزایش هزینه‏های مربوط به عوامل تولید، کاهش بهره‏وری عوامل تولید، افزایش هزینه‏های مربوط به حمل و نقل و هدر رفتن  زمان در سرکشی به قطعات مختلف بود. همچنین، نتایج حاصل از مدل‏سازی معادلات ساختاری نشان داد که در بین پیامدهای ناشی از خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی از نظر کشاورزان، پیامدهای اقتصادی (با بار عاملی 0.87) موثرترین پیامدها بوده‏اند.

Analysis of Impacts of Arable Land Fragmentation in East Azarbayjan Province

The existence of irregularity in the ownership and pattern of agricultural land distribution is one of the most important challenges to sustainable agricultural development, which can lead to increase production costs, wasteful time for farmers, and reduce production efficiency. Therefore, the present research was carried out with the aim of analyzing the arable land fragmentation in East Azarbaijan Province so that by identifying these impacts, could be suitable solutions proposed for coping with arable land fragmentation. The statistical society of this research is the farmers of the agricultural sector located in East Azarbaijan province (N=212926). The sample size was estimated using Cochran’s formula of 380 people. They selected by stratified sampling method. The research instrument was a questionnaire, that its validity confirmed by a group of faculty members at Tehran universities and Gorgan Agriculture University, and experts in agricultural lands working in Land Affairs Organization of Iran. The reliability of the questionnaire was measured by Cronbach’s alpha coefficient: economic impacts=0.81, social impacts=0.91, technical impacts=0.75 and management impacts=0.86. The results of prioritization of impacts of arable land fragmentation showed that the most important effecs of arable land fragmentation were: increase of the problem of water division and its transfer to the other farm, increase of production costs, and decrease of productivity of production factors, increase in transportation costs, and the waste of time in the rebellion to various parts. Also, the results of structural equation modeling showed that economic impacts (with factor load of 0.87) were the most effective outcomes among the impacts of arable land fragmentation.