طراحی شبکه زنجیره تامین محصول رازیانه در استان همدان با تاکید بر تابع کیفیت و سودآوری

با توجه به شرایط جغرافیایی کشور، صنعت گیاهان دارویی می تواند در مسیر گسترش درآمدهای غیرنفتی کشور مورد توجه قرار گیرد. با مطالعه ادبیات موضوع در کشورهای هند، آفریقا، آمریکا و ایران و بررسی میدانی زنجیره تامین گیاهان دارویی در اولویت برنامه ریزی در اسناد بالادستی، فعالیت رسمی در شبکه تامین گیاهان دارویی در کشور دیده نشده است. گیاه دارویی رازیانه تولیدی ایران، رتبه و سهم بالایی در جهان دارد و یکی از خاستگاه های آن در کشور، استان همدان، شهرستان رزن است. در این مقاله، به برنامه ریزی شبکه زنجیره تامین گیاهان دارویی با دو نوع محصول تازه و خشک شده در چهار سطح تامین، فرآوری، توزیع و مشتری برای محصول رازیانه استان همدان از دو بعد سود و کیفیت محصول پرداخته شده است. مدل سازی، از نوع برنامه ریزی ریاضی دوهدفهmilp  است که در آن تصمیمات مکانیابی مراکز فرآوری و مراکز توزیع، تخصیص مراکز توزیع به مشتریان و تعیین میزان کالای حمل شده بین مراکز در سطوح مختلف و تخصیص روش حمل مناسب بین مراکز در سطوح شبکه زنجیره تامین محقق می شود. روش تحقیق کمی و از نوع مطالعه موردی است. نوآوری اصلی تحقیق به کارگیری ویژگی کیفی محصول و نرخ واکنش شیمیایی آن در برنامه ریزی زنجیره تامین است. همچنین، تحقیق حاضر یک تحقیق کاربردی است. اعتبارسنجی مدل براساس داده های واقعی در سال 1397 برای محصول رازیانه انجام شده است. تحلیل حساسیت بر روی نتایج، نشان داد مدل از صحت و اعتبار برخوردار است. نقاط موثر در برنامه ریزی تعیین شد و پاسخ مساله در یک نقطه موثر نشان داده شده است. نتایج تحقیق تنها برای محصولات میوه و سبزیجات با عمر محدود و نرخ زوال ثابت در طول زمان قابل استفاده است. همچنین، این تحقیق می تواند برای گیاهان دارویی در اولویت برنامه ریزی سند ملی گیاهان دارویی استفاده شود. در راستای گسترش تحقیق، در تحقیقات آتی می توان پارامترهای غیرقطعی مانند میزان عرضه، تقاضا و همچنین، برنامه ریزی چند محصولی و شبکه صادرات محصول را نیز مورد بررسی قرارداد.

Herbal Plant’ Supply Chain Network Design in Hamadan Province, By Considering Product Quality And Supply Chain Benefit

Due to diverse ecosystems in Iran, the country has been one of important centers of supplying herbal plants. Hence, the context of herbal plants can act as a valuable resource for increasing nonoil revenue. Current research has investigated how to design a herbal plant’s supply chain network in view points of business and customers. Therefore supply chain of herbal plants of India, Africa, United States, and Iran has been studied. Iran’s Foeniculum vulare Mill herbal plant has a remarkable share in trade market. Razan city in Hamadan province is one of the major planting centers of it. In this article, modeling of supply chain network considers 4 levels which are purchasing material, processing, distribution and customer. Modeling is done by bi objective MILP to increase two objectives of profit and quality. Research method is quantitative. Outputs of network design are location of processing and distribution centers, also assignment of distribution centers to customers, determining delivering quantities and different transportion modes selection between all active nodes of a network in different levels of the supply chain. Main innovation of the research is application of quality featurs of herbal plants as quality degredation rate. Validation of the model is assessed by real data in the case study. Sensitivity analysis on the results shows that the modeling has the validity and reliability. Effective solutions of the model are shown in a Pareto boundery. The results in one selected point are described. Results of the research can be used for agricultural products with limited shelf life and constant degredation rate and also for herbal plants in priority in national document of herbal plants programming. In order to develope the research, uncertainty of supply and demand parameters can be considered, also multi products supply chain and network of exporting herbal plants can be considered in future studies.