تحلیل عوامل موثر بر کاهش مصرف کودهای شیمیایی در راستای دستیابی به تولید پایدار زعفران (مطالعه موردی: شهرستان گناباد)

استفاده از نهاده های شیمیایی به دلیل ایجاد فرسایش و از بین‌ بردن سلامت خاک، پایداری کشت محصولات کشاورزی را به شدت تهدید کرده و همواره محل بحث بوده و نگرانی هایی را ایجاد کرده است. مطالعه حاضر، به منظور شناسایی عوامل اثرگذار بر کاهش مصرف کودهای شیمیایی در مزارع زعفران شهرستان گناباد انجام شد. بدین منظور از روش تحقیق توصیفیهمبستگی استفاده شد. جامعه مورد مطالعه شامل تمام زعفران کاران شهرستان گناباد بود. نمونه گیری به روش تصادفی نسبی انجام شد که بر اساس آن، تعداد 105 زعفران کار انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بود که روایی صوری آن مورد تایید اساتید اقتصاد کشاورزی قرار گرفت. پایایی سوالات مربوط به سنجش نگرش نسبت به کشاورزی پایدار با انجام یک پیش مطالعه بررسی شد که ضریب آلفای کرنباخ برابر 698/0 به دست آمد. برای شناسایی عوامل اثرگذار بر مصرف کودهای شیمیایی از الگوی هکمن دو مرحله ای استفاده شد. بر اساس نتایج، ضریب متغیر نگرش نسبت به کشاورزی پایدار در هر دو مرحله منفی و معنی‌دار بود که نشان می‌دهد بهبود نگرش کشاورزان به صورت موثری موجب کاهش مصرف کودهای شیمیایی می‌شود. در حالی که ضریب متغیرهای درآمد کشاورزان، سن، سطح تحصیلات و بیمه کشاورزی در هر دو مرحله مثبت و معنی‌دار بود و بر احتمال و میزان استفاده از کودهای شیمیایی توسط کشاورزان می‌افزاید. بر اساس نتایج، اتخاذ راهکارهای مناسب به منظور آشنایی زعفران‌کاران با مبانی کشاورزی پایدار، جلب اعتماد کشاورزان معتمد و با تجربه برای کاهش استفاده از کودهای شیمیایی و اصلاح ساختار نظام بیمه محصولات کشاورزی نقش تعیین‌کننده‌ای در بهبود الگوی مصرفی کشاورزان از کود شیمیایی دارد.

Analysis of Factors Affecting the Reduction in Fertilizer Use to Achieve Sustainable Saffron Production (Case Study: Gonabad County)

The use of chemical inputs seriously threaten the sustainability of crop production due to the erosion and destruction of soil health, in such a way that it has been always put into question and concerns for it have been growing. The current study was conducted to investigate the factors influensing the application of chemical fertilizers in saffron farms in Gonabad County. To this end, the descriptivecorrelation research method was used. The study statistical population consisted of all saffron farmers in Gonabad. Proportional random sampling procedure was used in which 105 saffron farmers were selected. The data collection tool was a questionnaire that its. Face validity  was confirmed by the professors of agricultural economics. Also, the reliability of questions related to attitude towards sustainable agriculture was evaluated by conducting a pilot study in which the Cronbach’s alpha was calculated as 0.698. Afterwards, a twostage Heckman model was carried out to investigate factors affecting the use of chemical fertilizers. Based on the results, the coefficient of attitude towards sustainable agriculture in both stages was negative and significant, which represents that improvement of farmers’ attitude effectively reduces the use of chemical fertilizers. While the coefficients of variables of farmers’ income, age, education level, and agricultural insurance are positive and significant in both stages and increase the probability and amount of using fertilizers by farmers. Based on the findings, adopting appropriate strategies for familiarizing saffron farmers with sustainable agricultural practices, luding trust of reliable and experienced farmers to reduce the use of chemical fertilizers, and reforming the structure of agricultural insurance system plays a decisive role in improving the farmers’ consumption pattern of chemical fertilizers.