شناسایی عوامل موثر بر کارایی نهاده آب در تولید گندم استان البرز (رویکرد تحلیل پوششی داده ها)

با توجه به افزایش روز افزون تقاضای آب در بخش کشاورزی و محدودیت منابع آبی کشور، توجه به مساله بحران منابع آبی و روش های ارتقای سطح کارایی و بهره وری آن، اهمیت بسیاری دارد. از این رو، با توجه به مصرف بالای منابع آبی در تولید گندم به عنوان محصولی استراتژیک در ایران، در مقاله حاضر، کارایی آب مصرفی تولیدکنندگان گندم استان البرز با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها و تکمیل 200 پرسشنامه در سال زراعی 1394، بررسی شد. همچنین، عوامل موثر بر کارایی مصرف آب با استفاده از الگوی رگرسیون توبیت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که میانگین کارایی فنی در واحدهای مورد مطالعه در حالت بازده ثابت و متغیر نسبت به مقیاس به ترتیب 74 و 78 درصد و میانگین کارایی آب مصرفی نیز در این دو حالت به ترتیب 88 و 90 درصد است. بر اساس نتایج، متغیرهای تجربه کشاورز، میزان تحصیلات، مالکیت زمین و قیمت هر متر مکعب آب اثر مثبت و متغیرهای مسافت زمین کشاورز تا منبع آب، شرکت در کلاس های آموزشی و عضویت در تعاونی ها اثر منفی و معنی‎داری بر کارایی مصرف آب دارند. با توجه به یافته های تحقیق، به نظر می رسد که بازنگری اساسی در آموزش های ترویجی ارایه شده به کشاورزان و تغییر در شیوه های مدیریتی تعاونی های روستایی، نقش مهمی در بهبود کارایی مصرف آب در منطقه خواهد داشت.