الگوی مفهومی انگیزش قرآن‌بنیان (تحلیل محتوای کیفی)

هدف پژوهشِ حاضر ارائه «الگوی مفهومی انگیزش مبتنی بر قرآن» با بررسی مفاهیم استخراج شده از قرآن کریم بود. سوال اصلی پژوهش عبارت بود از: «الگوی مفهومی انگیزش قرآن‌بنیان چیست؟». این پژوهش از نوع تحقیقات بنیادی−توسعه‎ای به‌شمار می‎رود و روش کیفی مورد استفاده در این پژوهش، «تحلیل محتوای کیفی» بود که در آن متن آیات کل قرآن (جامعه آماری) بررسی و مضمون‌های مربوط به «الگوی مفهومی انگیزش» به‌عنوان نمونه (بالغ بر 2700 آیه) شناسایی شد. سپس با مراجعه به تفاسیر، طبقه‌بندی مفهومی، کدگذاری باز، محوری و انتخابی صورت گرفت و محقق در راستای ارائه الگویی جامع پس از کدگذاری به سه مضمون پایه اعم از «علّی»، «ساختاری» و «پیامدی» رسید. یافته‌‌ها در بخش مضمون علّی متشکل از مقوله وادارنده بیرونی و درونی 29 مولفه، بازدارنده بیرونی و درونی با 16 مولفه طراحی شد. در مضمون ساختاری دو مقوله شناختی با 4 مولفه اصلی و تمایلات رفتاری با 11 مولفه ارائه و در مضمون پیامدی در مقوله‌های فردی 9 مولفه، خانوادگی 5 و اجتماعی 10 مولفه طراحی شد. روایی و اعتبار این الگو در مرحله اولیه توسط هفده نفر از کارشناسان مورد بررسی قرار گرفت. مقدار cvr و cvi نشان‌دهنده روایی محتوایی این الگوی مفهومی است. نتایج نشان داد الگوی مفهومی انگیزش قرآن‌بنیان با مفهوم انگیزش در روان‌شناسی معاصر از حیث ماهیت، مبانی روان‌شناختی، ساختارهای شناختی−رفتاری، عوامل موثر و روش سنجش متفاوت است.

conceptual model of quran-based motivation(qualitative content analysis)

the aim of the current research is to present a conceptual model of motivation, based on the holy quran. this pattern was obtained by examining the concepts extracted from the commentators' interpretations. the main question of the research was what is the conceptual model of the motivation of the quran?.research and the qualitative method used in this research was qualitative content analysis; the text of the whole verses of the qur'an (statistical society) was examined and the themes related to the conceptual pattern of motivation were identified as examples (over 2700 verses) and by referring to interpretations, conceptual classification, open, central and selective coding was done. and in order to provide a comprehensive model, the researcher arrived at three basic themes including causal, structural and consequence after coding. the findings were designed in the causal theme section consisting of external and internal forcing category with 29 components, external and internal deterrent with 16 components. in the structural theme, two cognitive categories with 4 main components and behavioral tendencies with 11 components were presented, and in the consequence theme, individual categories with 9 components, family with 5 and social with 10 components were designed. the validity and reliability of this model was examined by 17 experts in the initial stage. the value of cvr and cvi indicates the content validity of this conceptual model. the results showed that the conceptual model of quran-based motivation is different from the concept of motivation in contemporary psychology in its nature, foundations, structure, factors