دستکاری‌های ژنتیکی جنین، ملاحظات و چالش‌های اخلاقی آن

زمینه و هدف: دستکاری ژنتیکی جنین عرصه‌ای از دانش بشری است که در آن با استفاده از قابلیت‌های دانش مهندسی ژنتیک می‌توان تدابیر درمانی مناسبی برای شماری از بیماری‌ها ارائه کرد. این فناوری‌های نوین علی‌رغم تحولات چشمگیری که در درمان برخی از بیماری‌ها به ارمغان آورده، چالش‌های اخلاقی و حقوقی متعددی را در زمینه‌های علوم پزشکی و زیستی، تحت حوزه اخلاق زیستی مطرح نموده است. از این رو این مرور روایتی با هدف شناخت آثار و چالش‌های ناشی از دستکاری ژنتیکی جنین انسان صورت گرفته است.مواد و روش‌ها: در مرور روایتی حاضر با استفاده از کلیدواژه‌های ژن‌درمانی یا دستکاری ژنتیک یا مهندسی ژنتیک و کلمات کلیدی چالش‌های اخلاقی یا حقوقی به جستجوی متون مرتبط در پایگاه‌های اطلاعاتی pubmed، sid، scopus و google scholar در بازه زمانی 1990 تا 2015 پرداخته شد، پس از کنارگذاشتن مقالات تکراری و غیر مرتبط، حدود 30 مطالعه مرتبط مرور و تحلیل شد.ملاحظات اخلاقی: صداقت و امانت‌داری در جستجو، تحلیل و گزارش متون رعایت گردید.یافته‌ها: در تحلیل متون، دو مقوله ژنتیک‌درمانی و بهسازی نژاد تحت عنوان دستکاری ژنتیکی شناسایی گردید. دستکاری ژنتیکی جنین انسان به علت افزایش احتمال رخداد مشکلاتی نظیر بسط عفونت‌های ویروسی، ایجاد پدیده فرزند سفارشی و بهسازی نژاد، نیاز به تکرار مراحل و هزینه‌های گزاف داشته، چالش‌های اخلاقی بسیاری را همراه دارد که از آن جمله می‌توان به گسترش انحصارطلبی ثروتمندان، تبعیض علیه افراد ناتوان، تعرض به اتونومی و حق آزادی جنین و تعارض میان منافع فردی و عمومی اشاره کرد.نتیجه‌گیری: این چالش‌ها همگی مواردی هستند که کنترل دقیق روند دستکاری ژنتیکی جنین انسان را از نظر اخلاقی و حقوقی و نیز نظارت مستمر و قانونمندکردن آن الزامی می‌نمایند.