طراحی و روان‌سنجی پرسشنامه‌ جامع سنجش سلامت معنوی در جامعه ایرانی

مقدمه: علیرغم پژوهش‌های بسیاری که در مورد سلامت معنوی در طول دهه‌های گذشته انجام شده، فقدان ارایه تعریفی جامع و قابل قبول از آن مشاهده می‌گردد. سنجش سلامت معنوی در جمعیت ایرانی در گام نخست نیازمند ارایه تعریفی از سلامت معنوی است که منطبق با ویژگی‌های فرهنگی، اجتماعی و مذهبی جامعه ما باشد. لذا طراحی و آزمون ابزاری که بتواند سازه‌های مفهومی تعریف ارایه‌شده را بسنجد از جمله ضروریات این حوزه محسوب می‌گردد. مطالعه حاضر یکی از اولین مطالعاتی است که با هدف تبیین مفهوم سلامت معنوی و سپس طراحی و آزمون پرسشنامه جامع سلامت معنوی در جمعیت ایرانی صورت پذیرفت.روش: در این مطالعه متدلوژیک و مقطعی پرسشنامه سنجش سلامت معنوی در جامعه ایرانی، با 69 گویه اولیه، مستخرج از منابع و متون معتبر اسلامی و تاییدشده از سوی گروه سلامت معنوی فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران در سه حیطه بینش، گرایش و رفتار طراحی شد. در مجموع 506 نفر (64% زن)، از افراد20 ساله و بالاتر ساکن در منطقه 13 شهر تهران، در فرآیند روان‌سنجی پرسشنامه شرکت کردند. جهت سنجش پایایی از روش‌های آزمون ـ بازآزمون و سنجش هماهنگی درونی استفاده شد. روایی صوری، محتوا و سازه پرسشنامه ارزیابی گردید.یافته‌ها: در مجموع 48 گویه از سوی متخصصین و همچنین جامعه مخاطب، ضروری، مرتبط و قابل فهم تشخیص داده شدند. روایی محتوا از سوی متخصصین تایید شد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی، وجود مدل 6 عاملی را در ساختار گویه‌های تدوین شده نشان داد و مدل بهینه در قالب دو مولفه 1ـ شناختی/ عاطفی و 2ـ رفتاری تبیین شد. برازش مدل استخراج‌شده توسط تحلیل عاملی تاییدی در سطح مطلوب تایید شد. هماهنگی درونی در سازه‌ها و تمامی زیرسازه‌های پرسشنامه مطلوب بود (آلفای کرونباخ بیش از 7/0). نتایج حاصل از آزمون ـ بازآزمون در تمامی سازه‌ها و زیرسازه‌ها پایایی پرسشنامه را تایید نمود. نتیجه‌گیری: نتایج به‌دست‌آمده از مطالعه اولیه، نشانگر روایی و پایایی مطلوب پرسشنامه جامع سنجش سلامت معنوی در یک جامعه شهری ایرانی است. مطالعات تکمیلی جهت سنجش سلامت معنوی در جمعیت‌ها و مناطق مختلف کشور توصیه می‌گردد.