واکاوی مفهومی معنویت و مساله معنا

معنویت یک گمشده انسانی در پهنه گیتی است که زمان و مکان نمی‌شناسد. واژه معنویت و مشتقات آن گرچه در منابع اصیل اسلامی به کار نرفته است، ولی در ادبیات مسلمانان، هم در زبان عربی و هم در زبان فارسی، رواج یافته است. آن‌گونه که کاربرد این واژه نشان داده است، این واژه با «معنا» در ارتباط است، کما این که ریشه لغوی معنویت همین امر را تایید می‌کند. معنا به موقعیتی اشاره دارد که دست کم شامل دو لایه باشد: یکی ظاهر که حکایت‌گر است و دیگری باطن که محکیّ است. همه نظریات دانشمندان با وجود تفاوت‌ها در دو نکته با یکدیگر اشتراک دارند: معنا چیزی است که در باطن یک بیان یا عمل نهفته است و باید کشف گردد، و دیگر آن که معنا به نوعی با نظام اعتقادی و اهدف یک عمل خاص ارتباط دارد. اسلام چشم‌اندازی جامع از هستی ارایه می‌کند. رابطه ظاهر جهان با باطن آن،‌ رابطه‌ای معنایی است به‌گونه‌ای که جهان آشکار، جلوه‌ای از باطن جهان و حاکی از معنایی است که در باطن آن مخفی شده است.