تعریف مفهومی و عملیاتی‌سازی سلامت معنوی:یک مطالعه روش‌شناختی

مقدمه: از زمان ورود مفهوم سلامت معنوی توسط موبِرگ (1971م.) تاکنون تعاریف متعددی در مورد این مفهوم ارایه شده است و در روش سنجش آن نه در تحقیقات تجربی و نه در تعابیر متداول اتفاق نظری وجود نداشته است. هدف اصلی این مقاله ارایه یک تعریف جامع از سلامت معنوی و تعریف عملیاتی مولفه‌ها و شاخص‌ها و تحلیل مقیاس‌های سنجش سلامت معنوی براساس فرهنگ بومی ایران است.روش: این مطالعه بر مبنای یک رویکرد روش‌شناختی است. داده‌ها با روش اسنادی گردآوری شده است. برای تحلیل مفهومی داده‌ها از روش واکر و آوانت (2005م.) استفاده شده است. پس از گردآوری داده‌ها، فضای مفهوم واژه‌ای سلامت معنوی ترسیم شده و موقعیت کالبدی مولفه‌ها و شاخص‌های آن تعیین گردیده است.یافته‌ها: معنویت حالتی از بودن است لیکن سلامت معنوی حالتی از داشتن است. سلامت معنوی به برخورداری از حس پذیرش، احساسات مثبت، اخلاق و حس ارتباط متقابل مثبت با یک قدرت حاکم و برتر قدسی، دیگران و خود اطلاق می‌شود که طی یک فرآیند پویا و هماهنگ شناختی، عاطفی، کنشی و پیامدی شخصی حاصل می‌آید. شناخت معنوی، عواطف معنوی، کنش معنوی و ثمرات معنوی مولفه‌های اصلی سلامت معنوی‌اند.نتیجه‌گیری: سلامت معنوی آدمیان را بایستی برمبنای فرایندی از کنش متقابل انسان در جهان هستی و یک قدرت برتر و حاکم قدسی تعریف کرد. در سنجش سلامت معنوی افراد دیدگاه ما نسبت به سلامت معنوی نباید تحت بررسی واقع شود بلکه در این سنجش باید شناخت‌ها، کنش‌ها، عواطف و ثمرات شخصی افراد مورد بررسی قرار گیرد.