عوامل موثر بر پرداخت‌های غیر رسمی در نظام‌های سلامت: مرور نظام‌مند

زمینه و هدف: پرداخت‌های غیر رسمی پدیده‌ای است که نظام سلامت بسیاری از کشورها با آن رو به رو بوده‌اند. این مرور نظام‌مند با هدف شناسایی ماهیت و انواع پرداخت‌های غیر رسمی و علل آن انجام شده است.مواد و روش‌‌ها: واژگان کلیدی «پرداخت‌های غیر رسمی» یا «پرداخت غیر قانونی» یا «زیرمیزی» و «نظام سلامت» در پایگاه‌های اطلاعاتی داخلی و خارجی pubmed، magiran، iranmedex، sid، science direct، hmic و scopus به زبان فارسی و انگلیسی، در بازه زمانی 2000 تا 2016 جستجو شدند.ملاحظات اخلاقی: صداقت و امانت‌داری در انتخاب و گزارش یافته‌ها و استناددهی به متون رعایت گردید.یافته‌ها: سی ‌و سه مقاله کامل برای مطالعه و تحلیل انتخاب شد. پرداخت‌های غیر رسمی یا غیر قانونی فاقد یک تعریف جهان‌شمول بوده و نگرش به آن‌ها در جوامع مختلف، متفاوت می‌باشد. علل پرداخت‌های غیر رسمی در سه دسته دلایل پرداخت‌کنندگان (دریافت خدمات باکیفیت، سریع‌تر و احترام)، دلایل دریافت‌کنندگان (پایین‌بودن دستمزدها و تعرفه‌ها، اعمال کسورات غیر منطقی از سوی سازمان‌های بیمه) و ضعف‌های نظام سلامت (ناکارآمدی بیمه‌ها در تامین ‌مالی، نظارت ناکافی بر نحوه اعمال تعرفه‌ها و کمبود نیروی انسانی در برخی حرف) دسته‌بندی شد.نتیجه‌‌گیری: پرداخت‌های غیر رسمی با هر نیت، انگیزه و علتی، عواقب جبران‌ناپذیر و بی‌عدالتی را به دنبال دارد. هزینه‌های کمرشکن، نابرابری در دسترسی به خدمات و کیفیت آن‌ها و نابرابری در پیامدهای سلامت، از اصلی‌ترین عواقب پدیده پرداخت‌های غیر رسمی محسوب می‌شوند. واقعی‌شدن تعرفه‌ها در کنار تقویت بیمه‌ها، اطلاع‌رسانی و آگاه‌ساختن بیماران از حقوق خود و بهبود نظارت برای کاهش پرداخت‌های غیر رسمی توصیه می‌گردد.