ارزیابی شاخص مخاطره بوم‌شناختی فلزات سنگین در خاک سطحی بوستان های شهری تهران

زمینه و هدف: فلزات سنگین از شایع ترین آلاینده های خاک های شهری هستند که سلامت انسان و به ویژه کودکان را از طریق بلع و یا استنشاق تصادفی خاک و گردوغبار آلوده در معرض خطر قرار می دهند. از این رو، مطالعه حاضر با هدف ارزیابی شاخص مخاطره بوم شناختی فلزات سرب، کادمیوم، کروم و مس در خاک سطحی بوستان های شهری تهران در سال 1395 انجام یافت.روش بررسی: 60 نمونه خاک از بوستان های ملت، لاله، ولایت، اکباتان و پیروزی جمع آوری گردید، محتوی عناصر سنگین نمونه ها پس از آماده سازی و هضم اسیدی در آزمایشگاه، به روش طیف سنجی پلاسمای جفت شده القایی (icp) خوانده شد. همچنین شاخص خطرپذیری بالقوه بوم شناختی تجمعی فلزات سنگین (risk index (ri)) در خاک محاسبه شد. پردازش آماری نتایج نیز با استفاده از آزمون های شاپیروویلک (shapirowilk test)، تحلیل واریانس یک طرفه (oneway anova)، تی تست (one sample ttest) و ضریب همبستگی پیرسون (pearson correlation coefficient) انجام یافت.یافته ها: کمینه و بیشینه میانگین غلظت عناصر در نمونه های خاک برابر با 0/25 plusmn;0/52 و mg/kg 31/83 plusmn;153/81 به ترتیب مربوط به کادمیوم و سرب بود. از طرفی میانگین غلظت عناصر سرب و مس در نمونه ها بیشتر از رهنمود who بود. همچنین بیشترین مقادیر آلودگی مربوط به بوستان ولایت واقع در جنوب بود. نتایج محاسبه شاخص ri نشان داد میزان تجمعی فلزات سنگین خاک برابر با 99/16 و در محدوده کم خطر قرار داشت.نتیجه گیری: هرچند میزان تجمعی فلزات سنگین خاک در محدوده کم خطر قرار داشت، ولی از آنجا که میانگین غلظت عناصر سرب و مس از رهنمود who بیشتر بود، نسبت به کنترل منابع ورود آلودگی به محیط، پایش دوره ای منابع خاک سطحی به ویژه در بوستان های شهری که شهروندان بخش عمده ای از اوقات فراغت خود را در آنجا سپری می کنند و خودداری از احداث بوستان های شهری در حاشیه جاده ها به خصوص محل های پرترافیک توصیه می شود.