تعیین شاخص‌های زیست محیطی و منشا فلزات سنگین گردوغبار خیابان، مسجد سلیمان، استان خوزستان

زمینه و هدف‌: گرد­­­­­ و­­­­­­غبار خیابان یکی از مهم­ترین شاخص­های منعکس­کننده­ وضعیت آلودگی در محیط زیست شهری ­است. اکثر مطالعات، مربوط به آلودگی فلزات سنگین در شهرهای بزرگ بوده، در حالی‌که به شهرهای کوچک کمتر توجه شده است. شهر مسجد سلیمان اولین شهر نفت­خیز ایران و در شمال شرق استان خوزستان واقع شده­ است. این شهر دارای آلودگی­های زمین­زاد (چشمه‌های نفتی و گاز)، فعالیت‌های نفتی، احتراق نفت و گاز، صنایع و ترافیک بوده، به همین دلیل ارزیابی زیست محیطی در این شهر حائز اهمیت است.روش بررسی‌: به منظور پایش و مدیریت آلودگی­های موجود، طی شرایط آب و هوایی خشک (تیر ماه 1392)، یازده نمونه از گرد­­و­غبار خیابان از ایستگاه­های مختلف در سطح شهر و یک نمونه به عنوان نمونه شاهد­ جمع آوری و آماده‌سازی گردید و سپس توسط دستگاه icp-oes آنالیز شدند.یافته ­ها‌: منابع احتمالی فلزات آلاینده مورد بررسی توسط آنالیزهای چند ­متغیره مانند تحلیل مولفه اصلی (pca) و  آنالیز خوشه‌ای (ca) شناخته شده­اند. علاوه بر این فاکتورهایی نظیر شاخص زمین­ انباشت (igeo)، شاخص آلودگی (pi)، شاخص آلودگی یکنواخت (ipi) و فاکتور غنی­شدگی (ef) جهت تعیین درجه آلودگی فلزات سنگین در گرد و غبار خیابان در شهر مسجد­ سلیمان ارزیابی شدند. نتایج حاصل از تحلیل مولفه اصلی و آنالیز خوشه‌ای نشان می­دهد که منطقه عمدتا تحت تاثیر آلودگی­های نفتی، ترافیک و فعالیت­های صنعتی قرار ­­­دارد. شاخص آلودگی بیانگر سطح بالای از آلودگی برخی نمونه­ها به pb، cd‌، cu و  zn و سطح متوسط آلودگی سایر نمونه­ها به ni، as و v است. شاخص زمین ­انباشت بیانگر آلودگی متوسط تا شدیدا برخی نمونه­ها به pb، cd، cu و zn و برای سایر نمونه­ها عدم آلودگی تا آلودگی متوسط به ni، as و v است.نتیجه ­گیری: نتایج نشان ­داد که غلظت فلزات سنگین در نمونه‌های گردوغبار نسبت به نمونه شاهد بالاتر بوده ­است. بدین ترتیب طبقه­ بندی میزان آلودگی در گردوغبار خیابان در شهر مسجدسلیمان به ترتیب زیر ­است: pi≈ipi>ef>igeo ­­