نقش بهداشت محیط در پیشگیری و کنترل بیماری های مرتبط با عوامل محیطی در ایران: یک مطالعه علم سنجی

زمینه و هدف: علم­سنجی جهت یافتن خلاء­های مطالعاتی موجود، کشف آینده مطالعات، بررسی روند­های اساسی آنها و اجرای سیاست گذاری لازم در یک حوزه دانشی خاص به کار می­ رود. با توجه به نقش کلیدی عوامل محیطی در روند سلامت و بار بیماری­های مختلف در کشور، این مطالعه با هدف تحلیل علم­سنجی نقش بهداشت محیط در پیشگیری و کنترل بیماری­های مرتبط با عوامل محیطی در ایران انجام شد.روش بررسی: اطلاعات کتابشناختی مربوط به مستندات علمی نمایه شده تا 12 سپتامبر 2022 در پایگاه اطلاعاتی web of science با استفاده از نرم افزار­های citespace و biblioshiny تحلیل و مصورسازی شد. یافته‌ها: 1212 مدرک بازیابی شد. این مدارک با مشارکت 8461 نویسنده در 629 منبع منتشر شدند. میانگین زمانی انجام مطالعات از سال 2010 به بعد بوده است. سه رتبه اول مربوط به دانشگاه های علوم پزشکی تهران (747 مدرک)، علوم پزشکی اصفهان (436 مدرک) و علوم پزشکی شهید بهشتی (393 مدرک) بود. شبکه همکاری ایران با سایر کشور­ها بیانگر وجود تحقیقات مشترک مناسب بین ایران و کشور­های اصلی در این شبکه است. شبکه هم رخدادی کلید­واژه ها نیز در طول زمان از پیامدها (مانند بیماری­ های قلبی و عروقی، سرطان­ ها و...) به سمت بررسی عوامل مواجهه محیطی بالاخص عوامل آلاینده هوا، فلزات سنگین و عوامل بیماریزای منتقله از راه غذا بوده است. ارزیابی خطرات نیز از مقوله­ های مورد توجه در سال­ های اخیر بوده است.نتیجه‌گیری: تحلیل علم­سنجی نشان داد مطالعات بهداشت محیط در پیشگیری و کنترل بیماری­های مرتبط با عوامل محیطی در ایران جوان و همچنان رو به پیشرفت است. در سال­ های اولیه، مطالعات عمدتاً متمرکز بر بیماری ها بعنوان یک پیامد بوده درحالیکه در سال­ های اخیر، بیشتر بر روی عوامل مواجهه یا بیماریزای محیطی متمرکز شده­ اند. پیشنهاد می­ گردد مطالعات آتی مبتنی بر کلید­واژه های بازیابی شده ماموریت­ گرا­تر شده و اولویت­ گذاری حل مشکلات آلاینده­ های محیطی موثر بر سلامت مردم در کشور بر اساس وسعت و گستردگی مشکلات هر استان مورد توجه سیاست­ گذاران و محققین قرار گیرد. 

the role of environmental health in the prevention and control of diseases related to environmental factors in iran: a scientometric study

background and objective: scientometrics is used to identify existing study gaps, discover the future research directions, investigate fundamental trends and implement the necessary policies in a specific field of knowledge. considering the key role of environmental factors in the health trends and the varyingburden of diseases in the country, this study was conducted with the aim of performing scientometric analysis of the role of environmental health in the prevention and control of diseases related to environmental factors in iran.materials and methods: bibliographic information related to scientific documents indexed in the web of science database until september 12, 2022, was analyzed and visualized using citespace and biblioshiny software.results: a total of 1,212 documents were retrieved. these documents were published in 629 sources with the participation of 8,461 authors. the average publication year of the documents was 2010. the top three ranks of organizational affiliations were as follows: tehran university of medical sciences (747 documents), isfahan university of medical sciences (436 documents), and shahid beheshti university of medical sciences (393 documents). iran’s cooperation network with other countries indicates substantial joint researchbetween iran and the main countries in this network. over time, the co-occurrence network of keywords has evolved from outcomes (such as cardiovascular diseases, cancers, etc.) to environmental exposure factors, especially air pollutants, heavy metals, and food-borne pathogens factors. risk assessment has also been a category of interest in recent years.conclusion: scientometric analysis showed that environmental health studies in prevention and control of diseases related to environmental factors in iran are young and still progressing. in the early years, studies were mainly focused on diseases as an outcome, while in recent years, they have focused more on exposure factors or environmental pathogens. it is suggested that the future studies based on the retrieved keywords should be more mission-oriented and the priority of solving the problems of environmental pollutants affecting people’s health in the country based on the extent and scope of the problems of each province should be considered by policy makers and researchers.