ارزیابی خطر و تعیین بار آلودگی فلزات سنگین (آهن، روی، کادمیم، مس، منگنز و مولیبدن) در خاک سطحی شهر القاسم، استان بابل عراق

زمینه و هدف: آلودگی فلزات سنگین خاک شهری به‌سبب مخاطرات بالقوه محیط‌ زیستی و بهداشتی توجه گسترده‌ای را به خود جلب کرده است. از این‌رو، این پژوهش با هدف ارزیابی خطر و تعیین بار آلودگی فلزات آهن، روی، کادمیم، مس، منگنز و مولیبدن در خاک سطحی شهر در استان بابل عراق در سال 1402 انجام شد. روش بررسی: در این مطالعه توصیفی-مقطعی، در مجموع 50 نمونه خاک سطحی از عمق  cm20-0 برداشت و محتوی عناصر در آن‌ها با استفاده از طیف‌سنجی نوری پلاسمای جفت‌شده القایی (icp-oes) خوانده شد. همچنین، مقادیر شاخص‏ های غنی‌شدگی (ef)، آلودگی (pi)، بار آلودگی (pli)، خطر سلامت (hi) و خطر سرطان‌زایی (cr) محاسبه شدند. داده‌ها نیز با استفاده از نرم ‏افزار آماری spss مورد پردازش قرار گرفتند.یافته ‏ها: میانگین محتوی عناصر آهن، روی، کادمیم، مس، منگنز و مولیبدن در خاک به ‏ترتیب برابر با 27240، 62/7، 0/302، 33/8، 570 و mg/kg 0/999 بود. بیشینه میانگین محتوی عناصر برای آهن، مس، منگنز و مولیبدن در خاک به ‏ترتیب برابر با 30331، 37/3، 639 و mg/kg 1/08 مربوط به مناطق مرکزی شهر و بیشینه میانگین محتوی عناصر برای روی و کادمیم به‏ ترتیب برابر با 65/3 و mg/kg 0/332 و مربوط به مناطق روستایی و حومه شهر بود. نتیجه‏ گیری: نتایج، بیانگر تاثیر فعالیت‏ های شهری (ترافیک، صنعت و کشاورزی) بر آلودگی عناصر آهن، روی، کادمیم، مس، منگنز و مولیبدن خاک در شهر القاسم بوده است. از این ‏رو، به‏‏ منظور کاهش و مدیریت خطر محیط‌ زیستی و سلامتی، پایش منظم محتوی فلزات سنگین و شناسایی منابع آلودگی عناصر در خاک توصیه می‌شود. 

evaluation of risk and pollution load of heavy metals (fe, zn, pb, cd, cu, mn, and mo) in surface soil of al-qasim city, babylon governate, iraq

background and objective: the pollution of trace elements in urban soil has attracted wide attention due to its detrimental environmental and health effects. therefore, this research was conducted to evaluate of the content, pollution levels, and health risks associated with trace elements (fe, zn, pb, cd, cu, mn, and mo) in the surface soil of al-qasim city in babylon governate in 2024.materials and methods: this descriptive cross-sectional study involved, a total of 50 surface soil samples from a depth of 0-20 cm. the elemental content of the samples was determined using inductively coupled plasma optical spectroscopy (icp-oes). additionally,, the enrichment factor (ef), pollution index (pi), pollution load index (pli), hazard index (hi), and carcinogenic risk (cr) were calculated. statistical data analyses were done using spss software.  results: the average concentrations of fe, zn, cd, cu, mn, and mo in the soil were 27240, 62.7, 0.302, 33.8, 570 and 0.999 mg/kg, respectively. the highest average concentrations of fe (30,331 mg/kg), cu (37.3 mg/kg), mn (639 mg/kg), and mo (1.08 mg/kg) were found in downtown areasm whilefor the highest concentrations of zn (65.3 mg/kg) and cd (0.332 mg/kg) were observed in rural and midtown areas. conclusion: the results of this research demonstrate the impact of urban activities—such astraffic, industry, and agriculture—on the trace element pollution in the soil of al-qasim city. therefore, regular monitoring of trace element concentrations and identification of their pollution sources are recommended to reduce and manage associated environmental and health risks.