ارزیابی قابلیت گونه‌ های اقاقیا (robinia pseudoacacia) و کاج تهران (pinus eldarica) برای پالایش زیستی عناصر سرب، کروم و نیکل در مناطق شهری همدان، غرب ایران

زمینه و هدف: از آنجا که پایش آلاینده‌های سمی در اکوسیستم‌های شهری از اهمیت ویژه‏ ای برخوردار است، این پژوهش با هدف ارزیابی قابلیت گونه ‏های اقاقیا و کاج تهران برای پالایش زیستی عناصر سرب، کروم و نیکل در مناطق شهری همدان در سال 1402 انجام یافت. روش بررسی: در مجموع 36 نمونه خاک و 72 نمونه گیاهی از 12 مکان نمونه ‏برداری برداشت شد و پس از آماده ‏سازی نمونه‏ ها در آزمایشگاه، محتوای عناصر در آن‌ها با استفاده از icp-oes خوانده شد. همچنین مقادیر شاخص ‏های pi، pli، baf و cr محاسبه شد. یافته ‏ها: بیشینه میانگین محتوای عناصر سرب، کروم و نیکل (mg/kg) در نمونه ‏های خاک با 72/2، 67/5 و 101 به‏ ترتیب مربوط به مکان‏ های تجاری، صنعتی و تجاری بود. در نمونه‌های برگ/سوزن شسته نشده و شسته شده بیشینه میانگین محتوای عنصر سرب مربوط به کاربری تجاری و برای عناصر کروم و نیکل نیز مربوط به کاربری صنعتی بود. میانگین مقادیر pi از ترتیب نزولی کروم > نیکل > سرب تبعیت کرد. میانگین مقادیر شاخص‌ pli نیز بیان‏گر شرایط آلودگی متوسط در همه مکان‏ های مورد مطالعه بود. میانگین مقادیر شاخص baf عناصر برای برگ اقاقیا و سوزن کاج تهران در دامنه 1/00-0/1 متغیر و بیشینه میانگین مقادیر شاخص cr برای عناصر سرب و کروم مربوط به کاج تهران و برای عنصر نیکل نیز مربوط به گونه اقاقیا بود. نتیجه‏ گیری: اقاقیا و کاج تهران از قابلیت پالایش عناصر بالقوه سمی از محیط برخوردار بوده‌ و استفاده از آن‏ها به ‏عنوان زیست‌نشانگر مناسب و کارآمد عناصر فلزی در اکوسیستم ‏های آلوده توصیه می‎شود. 

evaluation of the capability of robinia pseudoacacia and pinus eldarica for bioremediation of heavy metals (pb, cr and ni) in urban areas of hamedan, west of iran

background and objective: monitoring of pollutants in urban ecosystems is of particular importance. therefore, this study was conducted to evaluate the capability of robinia pseudoacacia and pinus elderica for biomonitoring of pb, cr and ni in urban areas of hamedan in 2023. materials and methods: a total of 36 soils and 72 plant samples were collected from 12 sites. the contents of elements were determined using icp-oes. also, the values of pi, pli, baf, and cr indices were computed.  results: the highest values of pb, cr, and ni (mg/kg) in soil samples with 72.2, 67.5 and 101 values belonged to the commercial, industrial, and commercial sites, respectively. the highest average content of analyzed elements in unwashed and washed leaves/needles for pb both belonged to the commercial areas; for cr and ni, all belonged to the industrial areas. the average values of pi followed the descending order of cr > ni > pb. the average values of pli varied from 1.22 to 1.34. moreover, baf values of pb, cr, and ni of r. pseudoacacia leaves and p. elderica needles were found to be in the range of 0.100-1.00. also, the highest mean values of cr of pb and cr were both found in p. elderica; and the highest mean value of cr of ni was found in r. pseudoacacia.conclusion: r. pseudoacacia and p. elderica could be used as suitable and efficient species for monitoring and remediation of toxic elements from soil and air in polluted ecosystems.