ارزیابی تغییرات مکانی عنصر آرسنیک در منابع آب زیرزمینی حوضه سیرجان

زمینه و هدف: این پژوهش سعی دارد، ضمن آنالیز توزیع مکانی و روند تغییرات میزان آرسنیک در منابع آب زیرزمینی حوضه سیرجان، عوامل موثر بر غلظت این عنصر در این منابع آبی را ارزیابی و تحلیل نماید. روش بررسی: نمونه برداری از منابع آب زیرزمینی حوضه سیرجان از چاه ‏های بهره‏ برداری در محدوده آبخوان به تعداد 19 نمونه به روش سیستماتیک – تصادفی صورت پذیرفت. در هنگام نمونه ‏برداری، پارامترهایی همچون ph و همچنین موقعیت جغرافیایی چاه ‏های نمونه با استفاده از gps تعیین گردید. سنجش آرسنیک با روش icp-ms که متداول ترین روش برای شناسایی و اندازه ‏گیری آرسنیک است، صورت پذیرفت. همچنین جهت ارزیابی عوامل موثر بر غلظت عنصر آرسنیک در منابع آب زیرزمینی دشت سیرجان از روش تحلیل سیستم ‏های ارضی استفاده شد.یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان می ‏ دهد که میزان آرسنیک در تمام نمونه‏ ها بالاتر از رهنمود ارائه شده سازمان جهانی بهداشت است به طوریکه میزان این عنصر در منابع آب زیرزمینی محدوده مطالعاتی بین µg/l 30 تا  µg/l390 تغییر می ‏کند. نتایج نشان می دهد که با توجه به آنالیز ارتفاعی حوضه سیرجان حداکثر غلظت آرسنیک مربوط به قسمت هایی از عمیق ترین نقاط حوضه است. مقدار آرسنیک نمونه شماره 9 که در پست ‏ترین قسمت حوضه گرفته شده، به میزان µg/l 390 است. به همین علت ماندگاری آب در این قسمت از حوضه افزایش یافته و به تبع آن شدت جریان کاهش می‏ یابد در نتیجه طبق قانون اثر تجمعی این فرآیند می ‏تواند منجر به افزایش غلظت آرسنیک گردد. نتیجه‌گیری: ارزیابی روند تغییرات غلظت عنصر آرسنیک در منابع آب زیرزمینی محدوده مطالعاتی حاکی از آن است که غلظت این عنصر یک روند افزایشی بالایی داشته است. طبق نتایج، قرارگیری منطقه مورد مطالعه در مرکز فرآیندهای هیدروترمال و ژئوترمال (کمربند کانه ‏زایی مس در ایران)، اثر تجمعی و تاثیر ph بر جذب و واجذب عنصر آرسنیک، از مهمترین عوامل موثر بر افزایش میزان آرسنیک در منابع آب زیرزمینی حوضه سیرجان هستند.  

evaluation of spatial changes of arsenic in underground water resources of sirjan basin

background and objective: this research tries to analyze the spatial distribution and trend of arsenic level changes in the underground water resources of the sirjan basin, and also to evaluate and analyze the factors affecting the concentration of this element in these water resources.materials and methods: sampling of underground water sources in the study area was done by systematic-random method and arsenic concentration was done by icp-ms method in the laboratory. also, to evaluate the factors affecting the concentration of arsenic in the underground water resources of sirjan bathe sin, the method of land systems analysis was used.results: the results of the research show that the amount of arsenic in all samples is higher than the guidelines provided by the world health organization so the amount of this element in the underground water sources of the study area varies between 30 and 390 µg/l. samples no. 9, 13, and 16, which are located in the deepest parts of the basin, have the highest amount of arsenic. for this reason, the durability of water in this part of the basin increases. this reduces the intensity of the current. as a result, according to the cumulative effect law, this process can lead to an increase in arsenic concentration.         conclusion: the evaluation of changes in the concentration of arsenic in the underground water resources of the study area indicates that the concentration of this element had a high increasing trend. according to the results, the location of the studied area in the center of hydrothermal and geothermal processes (copper mineralization belt in iran), the cumulative effect, and the effect of ph on the absorption and desorption of arsenic are among the most important factors affecting the increase of arsenic in the underground water resources of sirjan basin.