تعیین مقدار عناصر نقره، سرب و روی در برخی گونه های گیاهی بومی رشد یافته در منطقه معدن طلای زرشوران، شمال غرب ایران

زمینه و هدف: فناوری گیاه پالایی از جمله روش های پالایش سازگار با محیط زیست است که می تواند در حذف فلزات سنگین نقش مهمی ایفا نماید. در این پژوهش که در سال 1400 به انجام رسید؛ توانایی 20 گونه گیاهی در پالایش عناصر نقره، سرب و روی از خاک معدن زرشوران ارزیابی گردید. روش بررسی: پس از انتخاب 20 ایستگاه نمونه برداری، عملیات نمونه گیری از خاک و گیاهان انجام شد. پس از آماده سازی نمونه ها، مقدار عناصر مورد مطالعه با بهره گیری از روش طیف سنجی جرمی پلاسمای جفت شده القائی (icp-ms) تعیین شدند. سطوح آلودگی فلزات در خاک با استفاده از فاکتور غنی شدگی (ef) ارزیابی شد. همچنین ضرایب غنی شدگی عناصر در ریشه (ecr) و اندام هوایی (ecs)، فاکتور انتقال (tf) و نیز شاخص انباشت فلزات در گیاهان (mai) محاسبه گردید.  یافته‌ها: آلودگی بالایی برای عناصر ag، pb و zn در خاک منطقه مورد مطالعه تعیین گردید. دو گونه گیاهیastragalus rostratus وprangos ferulacea دارای ecs و tf بالاتر از یک برای عنصر نقره بودند. همچنین تنهاeryngium billaridieri و scrozonera latifolia دارای 1ecs/ecr > و 1tf< برای هر سه عنصر بودند. بیشترین میزان mai در ریشه و اندام هوایی به ترتیب با مقادیر 29/7و 16/2 به گیاه e. billardieri تعلق داشت. نتیجه گیری:گیاهان a. rostratus و p. ferulacea دارای قابلیت استخراج عنصر نقره از خاک بودند. همچنین تنها دو گونه e. billaridieri و s. latifolia قابلیت تثبیت هر سه عنصر را داشتند. با استناد به مقادیرmai، گیاه e. billardieri از بیشترین توانایی در انباشت زیستی عناصر نقره، سرب و روی برخوردار بود.     

determining the concentration of ag, pb and zn elements in some indigenous plant species grown in zarshouran mining area, northwestern iran

background and objective: phytoremediation is one of the eco-friendly treatment methods that can play important role in removing heavy metals. in the present research that was done in 2021, the potential of 20 plant species for treatment of silver, lead, and zinc elements from the soil of zarshouran mine area was evaluated.   materials and methods: sampling of the soil and plants were done following the selection of 20 sampling points. after preparing the samples, the amount of the studied elements were determined by inductively coupled plasma mass spectrometry (icp-ms). metal pollution levels in the soil were assessed using the enrichment factor (ef). moreover, the enrichment coefficient of root (ecr) and shoot (ecs), translocation factor (tf) and metal accumulation index (mai) were calculated.results: a high contamination of ag, pb and zn elements were determined in the soil of the studied area. two plant species astragalus rostratus and prangos ferulacea had ecs and tf higher than one for ag. also, only eryngium billaridieri and scrozonera latifolia had ecs/ecr >1 and tf <1 for the three elements. the highest amount of mai in root and shoot belonged to e. billardieri with values ​​of 29.7 and 16.2, respectively.conclusion: a. rostratus and p. ferulacea had the potential for phytoextraction of ag from the soil. also, only two species e. billaridieri and s. latifolia were able to phytostabilization all three elements. based on mai values, e. billardieri had the greatest ability to bioaccumulate ag, pb and zn elements.