شناسایی و تعیین محتوی هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای در خاک سطحی مناطق کشاورزی شهرستان همدان

زمینه و هدف: هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای (pahs) آلاینده‌های آلی پایداری هستند که به‌طور معمول در اثر فعالیت‌های انسانی تولید شده و با آلوده کردن همه محیط‌ها از جمله خاک، می‌توانند به زنجیر غذایی وارد شوند. از این‌رو، این مطالعه با هدف اندازه‌گیری مقادیر باقیمانده ترکیبات pah در نمونه‌های خاک سطحی کشاورزی همدان در سال 1399 انجام شد.روش ‌بررسی: در این مطالعه توصیفی، در مجموع 36 نمونه خاک سطحی از 12 ایستگاه منتخب در نواحی کشاورزی جمع آوری شد و پس از استخراج آنالیت‌ها به‌ روش سوکسله، از روش کروماتوگرافی گازیطیف‌سنجی جرمی (gcms) برای شناسایی و تعیین محتوای ترکیبات pah در نمونه‌ها استفاده شد. همچنین، مقادیر پارامترهای ph، هدایت الکتریکی (ec) و کربن آلی کل (toc) نمونه‌های خاک نیز اندازه‌گیری شد. پردازش آماری داده‌ها نیز با استفاده از نرم‌افزار spss انجام شد.یافته ها: نتایج بیانگر شناسایی 16 ترکیب pah دارای اولویت در نمونه‌های خاک با کمینه و بیشینه غلظت کل ( µg/kg) به ترتیب برابر با 435 و 3292 و میانگین مقادیر برابر با µg/kg 1806 بود. به‌علاوه، مشخص شد که ترکیباتpah با وزن مولکولی زیاد (hmwpahs) با 78 درصد از غلظت کل، ایزومرهای غالب در نمونه‌ها بودند. براساس نتایج، میانگین محتوی همه ترکیبات pah شناسایی شده در نمونه‌های خاک سطحی منطقه مورد مطالعه از بیشینه رواداری وزارت بهداشت هلند کوچک‌تر بود. علاوه بر این، مشخص شد که میانگین غلظت ترکیبات pyr، b(a)a،chy ، b(b)f، b(k)f، b(a)p و b(ghi)p بیشتر از بیشینه رواداری سازمان حفاظت محیط زیست ایران بود.نتیجه گیری: با توجه به تجاوز میانگین غلظت برخی از ایزومرهای شناسایی شده از حد مجاز، به منظور حفظ سلامت محیط و زیستمندان نسبت به اعمال اقدامات اصلاحی و کنترلی از جمله پایش دوره‌ای ترکیبات pah در خاک و محصولات زراعی توصیه می‌شود.

Analysis of polycyclic aromatic hydrocarbons in surface soil of agricultural lands in Hamedan, Iran

Background and Objective: Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) are persistent organic pollutants produced by anthropogenic activities that contaminate all environmental matrices, including soils, and can enter the food chains. Therefore, this study was conducted for the analysis of PAHs compounds content in agricultural soils of Hamedan city, west of Iran, in 2021.Materials and Methods: a total of 36 surface soil specimens were collected from 12 sampling sites in agricultural soils and after extraction of analytes based on the soxhlet method, the gas chromatography/mass spectrometry (GC -MS) method was used for the determination of PAHs compounds in the samples. Furthermore, soil samples were further analuzed for the amounts of pH, electrical conductivity (EC), and total organic carbon (TOC). Statistical analysis was performed using SPSS software.Results: Results showed that 16 PAHs ( sum;16PAHs) total concentrations ranged from 435 to 3292 micro;g/kg with an average value of 1806 micro;g/kg. PAHs with higher molecular weight ( ge; 4 rings) were dominant in PAHs profiles accounting for 78%. Based on the results, the mean concentrations of all 16 PAHs were lower than MPC established by MHWaS. Furthermore, the mean concentrations of Pyr, B(a)A, Chy, B(b)F, B(k)F , B(a)P, and B(ghi)P were higher than the MPC established by the Iranian Department of Environment.Conclusion: Based on the results obtained, as the mean contents of some PAHs were higher than the MPC, therefore, periodic monitoring of soil contamination with PAHs is recommended for the environmental and human health aspects.