عوامل خطر تاثیرگذار در مرگ مبتلایان به کووید-19: با تاکید بر فاکتورهای قابل مداخله

زمینه و هدف: شناخت عوامل موثر بر مرگ مبتلایان به کووید19 می‌تواند اطلاعات جامعی برای تصمیم گیری‌های پیشگیرانه و حفظ سلامت عمومی فراهم آورده و در مدیریت بهتر این اپیدمی کمک شایانی کند. در این راستا مطالعه حاضر با هدف شناسایی و معرفی عوامل خطر تاثیرگذار بر مرگ بیماران کووید19 به تفکیک عوامل قابل مداخله و غیر قابل مداخله انجام شد.روش بررسی: در این مطالعه مروری با توجه به اهداف مطالعه، متون مرتبط در زمینه عوامل خطر موثر بر مرگ بیماران مبتلا به کووید19 در پایگاه‌های بین المللی web of science،scopus ، embase، pubmed و google scholar جستجو و گردآوری شد. در ادامه نتایج استخراج شد و به تفکیک عوامل قابل مداخله و غیر قابل مداخله گزارش گردید.یافته‌ها: نتایج نشان داد تقریبا تمامی مطالعات انجام شده در این زمینه به‌طور مشترک به عوامل خطر غیر قابل مداخله همچون سن، جنس و بیماری‌های زمینه‌ای از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، فشار خون، بیماری‌های تنفسی، سرطان، بیماری‌های خود ایمنی و عصبی اشاره داشتند. با اینکه مطالعات کمی در زمینه عوامل خطر قابل مداخله انجام شده بود اما مواردی همچون عدم بستری زودهنگام یا انتظار طولانی مدت برای پذیرش در بیمارستان، اشغال تخت‌های بیمارستانی و icu و همچنین کمبود تجهیزات در بیمارستان‌ها با افزایش میزان مرگ و میر در این مطالعات مرتبط بود. نتیجه‌گیری: با توجه به وضعیت کشورهای مختلف در مواجهه با این بیماری همه گیر، بهبود کنترل اپیدمی کووید 19 و کاهش مرگ و میر آن با در نظر گرفتن عوامل قابل مداخله و انجام اقدامات مناسب امکان پذیر است. طبق نتایج مطالعات تخصیص منابع کافی مالی، پرسنلی و تجهیزاتی می‌تواند در زمینه کاهش مرگ و میر ناشی از این بیماری موثر باشد. اما با این حال، کنترل اپیدمی کووید19 جهت کاهش موارد ابتلا، مرگ و نیز پیامدهای اقتصادی و اجتماعی آن با مدیریت یکپارچه در کشور امکان پذیر است. همچنین استفاده از تجارب و راهنمایی‌های سازمان جهانی بهداشت و کشورهای موفق و ثبات در اقدامات با رویکردی همه جانبه باید مورد توجه قرار بگیرد.

Risk factors affecting the mortality of COVID-19 patients: impacts of modifiable factors

Background and Objective: Understanding the factors contributing to the mortality of COVID19 patients can provide comprehensive information for preventive decisions and public health, and will help in better management of the epidemic. In this regard, the present study was conducted with the aim of identifying and introducing risk factors affecting the mortality of COVID19 patients by modifiable and nonmodifiable factors.Materials and Methods: In this review study, according to the objectives of the study, related papers on risk factors affecting the mortality of COVID19 patients were searched and collected in the international databases of Web of Science, Scopus, Embase, PubMed, and Google scholar. Then the results were extracted and reported by modifiable and nonmodifiable factors.Results: The results showed that almost all studies conducted in this field address nonmodifiable risk factors such as age, sex, and underlying diseases including cardiovascular disease, diabetes, hypertension, respiratory diseases, cancer, selfdiseases, autoimmune, and neurological diseases. Although few studies have been conducted on modifiable risk factors, lack of early admission or long waiting for hospital admission, occupancy of hospital beds and ICUs, as well as lack of equipment in hospitals were associated with increased mortality in these studies.Conclusion: Regarding the situation of different countries in this epidemic, improving the control of the COVID19 epidemic and reduce the mortality rate is possible by considering modifiable factors and taking appropriate measures. According to the results of studies, allocating sufficient financial, personnel and equipment resources can be effective in reducing COVID19 mortality. However, controlling the COVID19 epidemic to reduce morbidity and mortality as well as its economic and social consequences is possible by integrated management in the country. Also, using the experiences and guidance of the World Health Organization and successful countries, and stability in measures with a comprehensive approach should be considered.