ارزیابی آلودگی خاک‌های کنار جاده‌ای به فلزات‌ سنگین (سرب، نیکل، مس، روی) در جاده قدیم رشت-قزوین در استان گیلان

زمینه و هدف: آلودگی خاک‌های کنار جاده‌ای به فلزات ‌سنگین یک تهدید جدی برای اکوسیستم خاک و سلامتی انسان‌ها محسوب می‌شود. از این‌رو، هدف از این مطالعه تعیین غلظت و ارزیابی آلایندگی فلزات ‌سنگین در خاک‌های کنار جاده‌ای در مسیر جاده قدیم رشت قزوین است. روش بررسی: پس از بازدیدهای میدانی و حذف جاده‌های درون شهری، تعداد 10 ایستگاه خارج از شهر انتخاب گردید و نمونه برداری با سه تکرار از خاک‌های سطحی کنار جاده‌ای در اطراف جاده قدیم رشت قزوین انجام شد. نمونه‌ها پس از آماده سازی اولیه و عملیات هضم اسیدی، بوسیله دستگاه icpoes اندازه‌گیری شد. جایگاه کیفیت خاک منطقه با استفاده از شاخص زمین انباشتگی (igeo) و شاخص پتانسیل خطر اکولوژیکی (peri) تعیین گردید. یافته‌ها: نتایج نشان داد که میانگین غلظت zn، cu، ni و pb در خاک‌های کنار جاده‌ای به‌ترتیب 58/07، 19/96، 20/26 و mg/kg 23/21 است. غلظت فلزات zn و ni بیشتر از غلظت زمینه به‌دست آمد و مقدار zn فراتر از استاندارد آلودگی who بود. پتانسیل خطر اکولوژیکی منطقه با میانگین 86/24، بیانگر خطر کم برای همه فلزات مورد مطالعه بود. براساس نتایج شاخص زمین ‌انباشتگی منطقه مورد مطالعه برای فلز niدر سطح آلودگی متوسط طبقه بندی شد. نتیجه‌گیری: جاده‌های قدیمی به‌عنوان یکی از کانون‌های آلودگی برای اراضی پیرامونی شناخته شده‌اند. اگرچه انتظار می‌رود همواره غلظت آلاینده‌ها در اطراف جاده بسیار بالا باشد اما بررسی و بازدیدهای میدانی نشان می‌دهد که ترمیم و تعریض جاده، عملیات کشاورزی در اراضی حاشیه‌ای و وزش باد در مناطق کوهستانی عاری از پوشش گیاهی مانع از تجمع بار آلودگی ناشی از حمل‌ و‌ نقل در خاک‌های سطحی در منطقه شده است.

Evaluation of roadside soils pollution with heavy metals (Pb, Ni, Cu, Zn) in the Rasht-Qazvin old road (Guilan province)

Background and Objective: Contamination of roadside soils with heavy metals is a serious threat to soil ecosystems and organisms and human health. Therefore, the purpose of this study was to determine the concentration of heavy metals in the roadside soils of the RashtQazvin old road.Materials and Methods: 10 outoftown sampling sites were selected via the field observation of the entire area. surface soil sampling with three replicates was performed around the RashtQazvin old road. Heavy metals concentrations were measured using ICPOES following samples preparation and acid digestion. The pollution level of heavy metals was assessed using geoaccumulation index (Igeo) and potential ecological risk index (PERI).Results: The results showed that the average concentrations of Zn, Cu, Ni and Pb in the roadside soils were 58.07, 19.96, 20.26 and 23.21 mg/kg, respectively. The findings showed that concentration of Zn and Ni were higher than background values and the amount of Zn exceeded WHO standard limit. The potential ecological risk index (PERI) with an average value of 86.24, indicated low level of pollution for all of the studied metals. The results of geoaccumulation index (Igeo) revealed moderately contamination level of Ni.Conclusion: Old roads are generally known as one of the sources of pollution for the surrounding lands. Although the concentration of pollutants around the road is expected to be very high, we did not detect elevated levels of heavy metals. This fact can be explained by the current road repairs and widening, agricultural activities on marginal lands and wind blows in mountainous regions which leads to the dispersion of the soil pollutants.