امکان‌سنجی استفاده از بومادران (achillea wilhelmsii) و ازمک (cardaria draba) برای پایش و پالایش زیستی فلزات سنگین روی، سرب و نیکل در محیط کنار جاده‌ای

زمینه و هدف: پایش و پالایش انتشارات حاصل از ترافیک راهکاری مناسب به منظور ایجاد زیست بوم امن برای زیست مندان است. از این‌رو، این پژوهش با هدف ارزیابی قابلیت پایش و پالایش زیستی فلزات سنگین روی، سرب و نیکل توسط اندام های هوایی و زیرزمینی گونه های بومادران و ازمک مستقر در حاشیه جاده های برون شهری همدان در سال 1398 انجام یافت. روش بررسی: در این مطالعه توصیفی، پس از انتخاب 3 ایستگاه نمونه برداری، در مجموع 126 نمونه گیاهی و 63 نمونه خاک برداشت شد. پس از آماده سازی و هضم اسیدی نمونه ها در آزمایشگاه، محتوی عناصر در آنها توسط روش طیف‌سنجی نوری پلاسمای جفت‌شده القایی (icpoes) خوانده شد. همچنین، ضریب تغلیظ زیستی (bcf)، تجمع زیستی (baf)، فاکتور انتقال (tf) و شاخص انباشت فلزات (mai) محاسبه شد. پردازش آماری نتایج نیز با استفاده از نرم افزار آماری spss انجام یافت.یافته ها: میانگین مقادیر bcf و baf در هر دو گونه بومادران و ازمک و برای همه عناصر بزرگ تر از 1 بود. از طرفی بومادران دارای tf بزرگ تر از 1 برای عنصر روی و ازمک دارای tfبزرگ تر از 1 برای عناصر روی و سرب بود. بیشینه میانگین مقادیر mai در شاخسار شسته نشده، شسته شده و ریشه نیز به ترتیب برابر با 98/48، 64/87 و 72/38 و مربوط به بومادران بود.نتیجه گیری: با استناد به میانگین مقادیر محاسبه شده bcf، baf و tf عناصر می توان اذعان داشت که گونه های بومادران و ازمک از قابلیت برداشت و تثبیت فلزات سنگین برخوردار بوده و استفاده از آنها برای پایش و پالایش فلزات سنگین از خاک و هوا در مناطق آلوده توصیه می‌شود.

Feasibility of using Achillea wilhelmsii and Cardaria draba for biomonitoring and bioremediation of heavy metals (Zn, Pb and Ni) in the roadside environments

Background and Objective: Monitoring of traffic emissions is a good way to build a safe ecosystem for living organisms. Therefore, the present study was conducted to assess the feasibility of using Achillea wilhelmsii and Cardaria draba located along the suburban roads of Hamadan for Zn, Pb and Ni removal by their aerial and underground organs in 2020.Materials and Methods: In this descriptive study, after selecting 3 sampling stations, a total of 126 plant samples and 63 soil samples were collected. In the laboratory, the samples were prepared, and were then digested with acid. Subsequentely, the concentration of each heavy metal was measured by inductively coupled plasmaoptical emission spectroscopy (ICPOES). Moreover, bioconcentration factor (BCF), bioaccumulation factor (BAF), transfer factor (TF) and metal accumulation index (MAI) were also calculated. Statistical analyses of the results were performed using SPSS statistical software.Results: The mean values of BCF and BAF in both A. wilhelmsii and C. draba for all tested elements were greater than 1. On the other hand, A. wilhelmsii showed TF greater than 1 for zinc while C. draba showed TF greater than 1 for zinc and lead. The highest mean values of MAI in unwashed and washed shoots and roots of A. wilhelmsii were 98.48, 64.87 and 72.38, respectively.Conclusion: Based on the calculated average values of BCF, BAF and TF of each elements, it can be argued that A. wilhelmsii and C. draba species have the potential of phytoextraction and Phytostabilization of the measured heavy metals and can be used for biomonitoring and bioremediation from soil and air in the heavy metals polluted areas.