تمایل به خورندگی یا رسوبگذاری و روند آن در منابع آب مناطق روستایی شهرستان کاشان

زمینه و هدف: رسوبگذاری و خورندگی باعث کاهش کیفیت آب و آسیب به تجهیزات لوله کشی در سیستم های تامین آب می شوند. در این مطالعه تمایل به خورندگی یا رسوبگذاری منابع آب زیرزمینی شامل چشمه، قنات، چاه های عمیق و نیمه عمیق در مناطق روستایی کاشان طی سال های 1381 تا 1392 مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی: بر مبنای پارامترهای ph، دما، کلسیم، کربنات، بی کربنات، کل جامدات محلول، مقادیر شاخص های پایداری آب شامل لانژلیر (lsi)، رایزنار (rsi)، پوکوریوس (psi) و همچنین مقدار و روند شاخص کمی پتانسیل ترسیب کربنات کلسیم (ccpp) به تفکیک منابع آب تعیین و تحلیل شد. یافته ها: مقدار متوسط شاخص های lsi، rsi و psi و ccpp به ترتیب برابر با 02.0 ±41.0، 03.0 ±99.6، 02.0 ±40.7و mg/l 44.2 ±41.21 تعیین شد. براساس شاخص ccpp مقدار پتانسیل رسوبگذاری چشمه، قنات، چاه عمیق و نیمه عمیق به ترتیب برابر با 16.3 ±23.17، 38.1 ±66.15، 22.11 ±23.41 و mg/l 46.4 ±15.23 است. از سال 1381 تا 1392 شاخص ccpp افزایش محسوسی داشته به گونه ای که به طور میانگین mg/l 6.1 در سال افزایش یافته است.نتیجه گیری: منابع آب منطقه رسوبگذار هستند به نحوی که این تمایل از بیشترین تا کمترین مربوط به چاه های عمیق، چاه های نیمه عمیق، چشمه و قنات است. مقدار تشکیل رسوب به ازای هر متر مکعب آب منطقه در حدود g 21 برآورد شد که شاید در افزایش رسوبات در جداره سیستم های توزیع آب مشکل ساز باشد. مدیریت برداشت آب در منطقه همراه با کاهش مقدار tds در منابع آب (شاید از طریق کنترل تخلیه زه آب های کشاورزی)، در کاهش تمایل آب به رسوبگذاری موثر است.

Corrosion or scaling tendency and trend for water resources in rural areas of Kashan, Iran

Background and Objective: Scaling and corrosion both are destructive to materials (usually metals) in water supply systems. A dataset (from 2002 to 2013) of groundwater resources (including springs, qanats, deep wells and semideep wells) were examined for water tendency to corrosion or scaling in rural regions of Kashan, a city in Isfahan, central Iran.Materials and Methods: Water quality parameters including pH, temperature, Ca (mg/L), CO32 (mg/L), HCO3(mg/L) and TDS (mg/L) were used to estimate water stability indices. Value of qualitative indices including Langelier (LSI), Ryznar (RSI), Puckorius (PSI) and trend of Calcium Carbonate Precipitation Potential (CCPP) as a quantitative index were calculated and analyzed for all water resources.Results: Mean of LSI, RSI and PSI for all water resources were estimated to be 0.41 ±0.02, 6.39 ± 0.03, and 7.40 ±0.02, respectively. The CCPP value found to be 17.23 ±3.16, 15.66 ±1.38, 41.23 ±11.22, and 23.15 ±4.46 mg/L for springs, qanats, deep wells and semideep wells, respectively. The CCPP index was significantly increased from 2002 to 2013, with an average of 1.6 units per year.Conclusion: A significant scaling tendency was observed. This tendency in decreasing order was observed in deep wells, semideep wells, springs and qanats. The estimated CaCO3 scale weight per cubic meter of water was 21 g on average, which may be problematic for water distribution systems. Water withdrawal management and reduction in TDS of water resources, perhaps through decrease in agricultural drainage, can be effective to reduce the scaling tendency.