نقد روش‌‌شناسی و مقایسۀ تطبیقی و تحلیلی شیوه‌های جاسوسی براساس هفت داستان مشهور ادبی و تاریخی با تاکید بر داستان «پادشاه جهود» در مثنوی

نقد روش‏شناسی و تحلیل آثار ادبی از موضوعات مهم در حوزۀ آثار علمی و پژوهشی است که می‏توان به تاثیر بینامتنی متون ادبی به‌ویژه در ادبیات داستانی پی برد و شباهت‏ها و تفاوت‏ها و میزان تاثیرپذیری آنان از یکدیگر را نقد و بررسی کرد. در پژوهش حاضر، نگارندگان کوشیده‏اند با استفاده از روش تحلیل محتوا و مقایسۀ تطبیقی، یکی از شگردهای جاسوسی در جنگ را در هفت داستان مشهور ادبی و تاریخی «پادشاه جهود و نصرانیان» در مثنوی و حیات الحیوان دمیری، «بوم و غراب» در کلیله و دمنه، «نبرد فیروزشاه با هیطالیان» در تاریخ طبری، «شغاد و رستم» در شاهنامۀ فردوسی، «نبرد زبا و جزیمه» در تاریخ بلعمی، «بی‏بی ستی و ابومسلم» در ابومسلم‌نامه نقد و بررسی و تفاوت‏ها و شباهت‏های این متون را ارزیابی کنند و از طریق تحلیل محتوای داده‏های داستانی، پی‌رنگ واحد آن‌ها را به وضوح نشان دهند. نتایج نشان داد که شیوۀ جاسوسی در داستان پادشاه جهود و نصرانیان در مثنوی و حیات الحیوان از حیث ساخت و محتوا قوی‌تر از سایر داستان‏هاست، زیرا شیوۀ نفوذ در آن بر پایۀ نوعی جنگ شناختی است که بدون هیچ درگیری نظامی با هدف تسلط بر قدرت شناخت و نشانه‏ گرفتن باورهای دینی دشمن توانسته است در بین ترسایان اختلاف ایجاد کند و آنان را نابود سازد؛ اصلی که در داستان‏های دیگر رعایت نشده است.

analytical comparison of espionage methods in seven historical literary stories

criticism of methodology and analysis of literary works is one of the important topics in the field of scientific and research works, which can shed light on the intertextual influence of literary texts, especially in fiction. in the present study, the authors, using the method ofcontent analysis and comparative comparison, found one of the ways of espionage in the war in seven famous literary and historical storiesking of jahud and nasranian in masnavi and hayat al-hayvan demiari, boom and ghorab in kelileh. and demeneh, firouzshah and hitalian in tabari's history, shaghad and rostam in ferdowsi'sshahnameh, zaba and qasir ebn-e saad in balami's history, bibi seti and abu muslim in abu muslimnameh. the results showed thatthe method of espionage in the story of king of jahud and the christians in masnavi and hayat al-haiwan is stronger than other stories in terms of structure and content. the method of penetrating is based on a kind of cognitive warfare, which without any military conflict, and only with mastering the power of knowledge and identifying the religious beliefs of the enemy, created differences among the fearful and destroyed them. this principle has not been observed in other stories.